Part of 4. Cwestiynau Amserol – Senedd Cymru am 3:19 pm ar 6 Gorffennaf 2022.
Diolch, Weinidog. Neithiwr clywsom am gyfweliadau brawychus, annymunol a thrist gyda phlant a phobl ifanc mewn gofal a oedd wedi dioddef yn sgil camfanteisio, cam-drin, trais a bygythiadau yn y darpariaethau gwely a brecwast a hosteli lle cawsant eu lleoli. Mae hyn chwe blynedd ar ôl i Lywodraeth Cymru addo dileu'r defnydd o'r holl lety heb ei reoleiddio ar gyfer plant a phobl ifanc yn ein gofal. Dim ond drwy geisiadau rhyddid gwybodaeth i bob cyngor y gwyddom bellach fod dros 300 o blant, gyda rhai ohonynt mor ifanc ag 11 oed, wedi'u rhoi mewn darpariaeth gwely a brecwast, hosteli neu fathau eraill o lety sy'n anniogel yn ystod y flwyddyn ariannol ddiwethaf.
Mewn ymateb i fy ngalwadau am adolygiad annibynnol, gwahoddodd y Prif Weinidog yr Aelodau i amlinellu bylchau rhwng yr adolygiadau a gynhaliwyd, ac rwyf am amlinellu'r bylchau hynny, oherwydd gwyddom fod adolygiadau wedi'u cynnal yn Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon, ond nid yng Nghymru. Atebodd fy swyddfa yr alwad honno a nododd fwy nag 20 o feysydd pwnc yn y gwasanaethau i blant sydd wedi'u hadolygu yn Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon, ond nid yng Nghymru. Ac mewn gwirionedd, o edrych ar ddau o'r adroddiadau hynny'n unig, gyda'r cylchoedd gorchwyl ehangaf mewn gwirionedd, gan y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus ac Arolygiaeth Gofal Cymru, clywsom mai dim ond 30 o bobl ifanc â phrofiad o ofal a dim ond chwe awdurdod lleol y cysylltwyd â hwy ac a gafodd eu cyfweld. Cymharwch hynny â Lloegr, lle gwerthuswyd 1,100 o ymatebion, a'r Alban, lle clywyd dros 5,500 o brofiadau.
A'r wythnos diwethaf rwy'n siŵr ein bod oll wedi digalonni pan glywsom am y dedfrydu yn dilyn llofruddiaeth greulon Logan Mwangi, a'r manylion a ddaeth allan o hynny hefyd. Rwyf am ei gwneud yn glir nad wyf yn beio neb mewn perthynas â'r digwyddiad hwnnw, a gwn na fyddai neb yma'n gwneud hynny. Nid yw hyn yn ymwneud â'r awdurdod lleol a oedd yn gyfrifol am ofal a diogelwch Logan, ond oni fyddech yn cytuno bod angen i ni yn y Senedd wybod bod y plant hynny'n cael eu diogelu. Mae angen inni glywed lleisiau'r bobl sy'n gweithio ym maes diogelu plant a gofal plant, a chlywed yr hyn sydd ei angen arnynt. Rydym yn gyfrifol am y plant a'r bobl ifanc hyn, ac yn fy marn i mae'n hanfodol inni gael adolygiad i ddweud wrthym beth yw'r problemau, pa gymorth sydd ei angen a sut y gallwn sicrhau nid yn unig fod gan ein gweithwyr cymdeithasol, ond y rhai sy'n gweithio ym mhob rôl ym maes diogelu plant a gofal plant yr adnoddau sydd eu hangen arnom.
Felly, Weinidog, rwy'n gorffen drwy ddweud: beth arall sy'n mynd i orfod digwydd er mwyn i Gymru fod yr un fath â phob gwlad arall a chael yr adolygiad annibynnol hwn a fydd yn ein helpu i gyd i sicrhau bod gennym y camau, yr adnoddau a'r gefnogaeth sydd eu hangen i ddiogelu ein plant a'n pobl ifanc? Diolch yn fawr iawn.