4. Datganiad gan Weinidog yr Economi: Y Warant i Bobl Ifanc — Sicrhau dyfodol gwell i’n pobl ifanc

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:45 pm ar 12 Gorffennaf 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 3:45, 12 Gorffennaf 2022

(Cyfieithwyd)

Diolch am y gyfres o gwestiynau. Rwy'n credu y gallai fod yn ddefnyddiol dweud bod nifer o'r cwestiynau a ofynnwyd gennych yn ymwneud mewn gwirionedd â pha mor effeithiol fydd yr agweddau cymorth ac arweiniad ar yr amrywiaeth o raglenni yr ydym wedi'u rhoi ar waith.

O ran y pwynt am wybod eich hawliau, am ddeall yr hyn y mae gennych hawl iddo mewn gweithle ar lefel sylfaenol pan ddaw'n fater o gyflog, ond yna byddwch yn dod ar draws heriau eraill, a dweud y gwir, wrth i chi fynd drwy gyfnod gweithio eich bywyd a deall sut mae eich cyflog yn cymharu â rhai pobl eraill, mae'n rhan o'r rheswm pam mae'r Llywodraeth hon yn gadarnhaol ynghylch aelodaeth o undebau llafur. Mae gweithleoedd undebau llafur yn fwy diogel, yn fwy cynhyrchiol ar gyfartaledd, ac yn talu'n well na gweithluoedd nad ydyn nhw yn aelodau o undeb. Dylwn i, wrth gwrs, nodi fy mod yn gyn-stiward undeb llafur fy hun, yn ogystal â chyn-gyfreithiwr undeb llafur. Ond, mae pwynt difrifol yma ynghylch gwybod eich hawliau a'r hyn y gallech ac y dylech chi ei ddisgwyl yn y gweithle hefyd. Ond mewn gwirionedd, mae llawer o'r warant i bobl ifanc yn ymwneud â phobl sy'n agos at y farchnad lafur neu'n barod am waith. Mae rhai prentisiaid yn gwybod beth maen nhw eisiau ei wneud ac nid ydyn nhw'n cael trafferth gyda'r dewisiadau maen nhw'n eu gwneud. Mae gan lawer o bobl ifanc mewn addysg bellach lwybr gyrfa sydd wedi'i fapio ar eu cyfer. Mae llawer o'r gwaith arall yr ydym ni'n sôn amdano, serch hynny, yn perswadio pobl i fynd yn agosach at y farchnad lafur, i fod yn barod, a dyna lle mae llawer o'r gefnogaeth ar gael.

Mae Twf Swyddi Cymru+, er enghraifft, yn ymwneud â phobl ifanc nad ydyn nhw efallai'n barod am waith. Mae'n ymgymryd â'r gorau o Twf Swyddi Cymru a'r hyfforddeiaethau. Mae cymhorthdal cyflog i helpu pobl i wneud pethau hefyd. Ein her yw ein bod yn ymdrin â mwy nag un garfan o bobl ifanc o ran pa mor barod am waith y maen nhw a'r cymorth y bydd ei angen arnyn nhw. Felly, bydd angen ystod wahanol o gymorth ar wahanol bobl. Yn ddiddorol, mae hynny wedi bod yn bwysig iawn yn adborth pobl ifanc eisoes, eu bod eisiau cael cymorth mwy personol sy'n eu deall nhw, pa mor barod ydyn nhw, ac a ydyn nhw mewn gwirionedd yn barod i gynllunio eu dyfodol tymor hirach ai peidio. Mae cryn ansicrwydd o hyd, ac nid ydym yn siŵr o hyd faint o hynny sy'n gysylltiedig â'r pandemig neu wahaniaeth ehangach rhwng y cenedlaethau y gallech fod yn nes ato na mi, ond mae her o ran deall sut y bydd y cymorth yr ydym eisiau ei ddarparu yn ddefnyddiol i'r bobl yr ydym eisiau gweithio gyda nhw ac ar eu cyfer.

Mae hynny'n cynnwys eich pwynt am risgiau awtomeiddio. Mae cyfleoedd mewn awtomeiddio ac AI, a llawer o bethau yr ydym ni'n eu gwneud. Yn wir, mae gan lawer o bobl ifanc sy'n dod drwy eu haddysg heddiw farn hollol wahanol am y ffordd y mae'r byd eisoes yn gweithio a sut y dylai weithio, a dyna pam mae llawer o'r heriau'n ymwneud â mynd drwy addysg mewn gwirionedd yn y ffordd yr ydym yn ceisio helpu i addysgu pobl ifanc, nid yn unig i allu defnyddio technoleg, ond i'w ddylunio a'i adeiladu. Rwy'n myfyrio'n rheolaidd ar y darlithoedd yr wyf wedi'u cael gan fy nghyd-Weinidog y Gweinidog Newid Hinsawdd ar bwysigrwydd codio a gwneud yn siŵr ei fod yn rhywbeth sy'n cael ei ystyried ar gyfer bechgyn a merched, oherwydd nid yw'r dalent yn cael ei dosrannu i un rhyw yn unig ac nid i'r llall. Fe welwch fod llawer o gefnogaeth ragweithiol gennym i geisio sicrhau bod bechgyn a merched yn gweld cyfleoedd mewn ystod eang o yrfaoedd. Mae'n aml yn ymwneud â chael menywod i ddilyn gyrfaoedd sy'n dal i gael eu hystyried yn rhai sy'n cael eu dominyddu gan ddynion yn draddodiadol. Mae hynny'n rhan o'r rheswm pam y mae'r gefnogaeth a'r cyngor hwnnw'n bwysig. Byddaf yn parhau i fyfyrio ar y pwyntiau ynghylch beth arall y gallwn ei wneud gyda darparwyr yn ogystal ag annog pobl eu hunain i gael barn ehangach ar yr hyn y gallan nhw ac y dylen nhw ei wneud gyda'r dalent sydd ganddyn nhw.

O ran eich pwynt am hunangyflogaeth, yr wyf yn cydnabod bod risgiau o ran hunangyflogaeth, ond yna mae cyfleoedd hefyd o wneud hynny. Dyna pam mae cymorth ymarferol yn cyd-fynd â'r arian yr ydym yn ei ddarparu yn y grant dechrau busnes. Yn ddiweddar cefais noson ysbrydoledig ond mawr ei sŵn gydag amrywiaeth o fusnesau newydd yng Ngwobrau Dechrau Busnes Cymru. Roedd yn ysbrydoledig iawn gweld llawer o bobl dros y tair blynedd diwethaf sydd wedi dechrau eu busnesau ac wedi bod yn llwyddiannus. Yn yr ystafell, roedd llawer o bobl yr un oed â mi, ond roedd y mwyafrif helaeth o bobl yn llawer iau. Mae llawer o bobl ifanc wedi bod yn entrepreneuriaid llwyddiannus yn un o'r cyfnodau anoddaf i sefydlu eu busnes eu hunain. Rwy'n falch iawn o ddweud mai bragwyr di-alcohol oedd yr enillwyr, dwy fenyw yn rhedeg cwmni, ac edrychaf ymlaen at samplo mwy o'u cynnyrch—ni fydd yn fy atal rhag gweithio.

Mae gennym lawer o dalent. Mae'n ymwneud â myfyrio ar hynny ac mae'n ymwneud â gallu tynnu sylw at y ffaith bod hyn yn bosibl, a dyna pam mae cymorth ar gael. Buom yn siarad o'r blaen am her ein proffil oedran; mae angen i ni fod yn well wrth berswadio pobl i symud i Gymru, mae angen i ni fod yn well wrth berswadio pobl y gallan nhw gynllunio i gael eu dyfodol yma, gyda'r cyfleoedd addysgol a gwaith, ond ei fod yn lle gwych i dyfu eich busnes ac i edrych ymlaen at ddyfodol. Mae hynny'n rheidrwydd economaidd, nid yn her i wasanaethau cyhoeddus yn unig.