Gadewch i mi ddweud o'r cychwyn cyntaf wrth bawb yma fy mod 100 y cant o blaid cymryd camau i wella diogelwch ar y ffyrdd yma yng Nghymru. Nid oes gan grŵp Ceidwadwyr Cymreig unrhyw broblem o ran gweld cyfyngiadau cyflymder is ar ffyrdd lle mae gweithgarwch mawr i gerddwyr, fel y tu allan i addoldai prysur, ysgolion, meysydd chwarae a strydoedd mawr lle caniateir ceir. Fel y dywedodd Edmund King, llywydd yr AA,

'Mae terfynau 20 mya yn gweithio orau lle mae eu hangen—y tu allan i ysgolion neu ysbytai, neu leoedd lle y gellir dod ar draws defnyddwyr ffyrdd eraill sy'n agored i niwed.'

Diwedd y dyfyniad. Fodd bynnag, yr wyf i, ochr yn ochr â’r Ceidwadwyr Cymreig, yn credu'n gryf y dylai'r terfyn cyflymder aros ar 30 mya yma yng Nghymru. Mae'n amlwg o'r nifer fawr o lythyrau a negeseuon e-bost yr wyf i a fy nghyd-Aelodau wedi cael eu llethu ganddyn nhw dros yr wythnosau diwethaf fod treialu'r cyfyngiadau cyflymder 20 mya yn achosi problemau mawr ar ffyrdd prysur i gymudwyr, ac yn ddiamheuol mae'n broblem a wynebir gan gymunedau ledled Cymru. O Fwcle a'r Wyddgrug yn y gogledd i Gil-y-coed a'r Fenni yn y de, mae pobl wedi cysylltu â mi yn eu heidiau i fynegi eu pryderon. Mae'r terfyn cyflymder o 20 mya wedi achosi tagfeydd traffig, rhwystredigaeth i yrwyr, a theimlad gwael ymhlith trigolion—i'r gwrthwyneb i'r hyn yw’r bwriad y tu ôl i'r polisi hwn. 

Cyhoeddodd yr Adran Drafnidiaeth adroddiad ar derfynau cyflymder 20 mya yn 2018. Daethant i'r casgliad nad yw'r parthau cyflymder 20 mya wedi cael unrhyw effaith ar ddiogelwch ar y ffyrdd, a bod gyrwyr ond wedi lleihau eu cyflymder 0.7 mya yn y parthau hyn. Hefyd, nid cyflymder oedd y ffactor mwyaf cyffredin a oedd yn gysylltiedig â damweiniau ffyrdd. Y ffactor a gyfrannodd fwyaf at ddamweiniau, mewn gwirionedd, oedd methiant i arsylwi ar ran modurwyr a cherddwyr. Mae perygl ychwanegol posibl hefyd y bydd gyrwyr sy'n cael eu rhwystro gan dagfeydd traffig a chyflymder araf yn fwy na'r terfynau ac yn gyrru heb ofal priodol cyn gynted ag y byddant yn gadael y parthau 20 mya hyn.

Mae Sustrans wedi dweud y gallai terfyn cyflymder diofyn o 20 mya arbed tua chwe bywyd y flwyddyn, ond gallwn ni wneud mwy. Gadewch imi ddweud wrthych chi sut: mae'n ffaith mai yng Nghymru bod gennym ni’r ganran uchaf o anafusion sy'n yfed a gyrru ym Mhrydain, yn ôl ffigurau'r Adran Drafnidiaeth. Mae ffigurau swyddogol yn dangos bod yfed a gyrru wedi codi o 110 i 130 yng Nghymru rhwng 2019 a 2022. Yn bersonol, rwy'n ei chael hi'n anodd iawn ystyried unrhyw ystadegau yn ystod cyfnod clo COVID gan nad yw'n wir gynrychiolaeth o sut mae ein ffyrdd wedi edrych mewn gwirionedd dros y blynyddoedd. Felly, Gweinidog, cymaint ag y credaf fod pob bywyd yn bwysig, nid oes rhaid i chi fod yn athrylith fathemategol i weld faint o fywydau fyddai'n cael eu hachub pe bai Llywodraeth Cymru yn darparu mwy o gyllid, mwy o adnoddau a mwy o arweiniad i gefnogi a mynd i'r afael ag yfed a gyrru.  Mae Llywodraeth y DU wedi buddsoddi bron i £20 miliwn yn yr ymgyrch yfed a gyrru THINK! ers 2007, gan helpu i achub bron i 1,000 o fywydau. Beth am fuddsoddi rhywfaint o'r arian hwnnw, er enghraifft drwy rewi'r rhaglen gwella ffyrdd, i fynd i'r afael â'r broblem hon?

Hoffwn weld sut yn union y bydd Llywodraeth Cymru yn gorfodi'r terfyn cyflymder cyffredinol hwn o 20 mya pan fydd ar waith. Mae hyd yn oed adroddiad grŵp y tasglu yn cadarnhau y bydd gweithredu'r terfyn cyflymder 20 mya diofyn yn gymhleth, yn ddrud ac yn gofyn am ymrwymiad parhaus sylweddol ar gyfer plismona yn ogystal â chostau newydd arwyddion ffyrdd a chamerâu cyflymder. Nawr, bydd y parth 20 mya penodol hwn, er enghraifft, yn hunllef i'r heddlu a sefydliadau diogelwch ar y ffyrdd ei gorfodi. Tra ein bod ni ar bwnc cost, faint o arian y bydd Llywodraeth Cymru yn ei roi i awdurdodau lleol i weithredu'r rhaglen hon? Dydw i ddim yn deall sut na allai'r cynghorau fod wedi cael eu disgresiwn eu hunain i'w cyflwyno lle mae eu hangen yn y bôn, ac yn y pen draw gallem ni fel Llywodraeth fod wedi'u cefnogi a'u hannog mewn unrhyw ffordd y gallem er mwyn eu rhoi yn y bôn lle mae eu hangen fwyaf. Fe wnaethoch chi sôn am amgylchiadau eithriadol, Gweinidog. Pam na allem ni fod wedi cael amgylchiadau eithriadol ar gyfer y terfyn cyflymder o 20 mya, yn hytrach na'i gael yn ei le pan fydd y 30 mya yn gostwng?

Nawr, Gweinidog, pa ystyriaeth, hoffwn wybod, sydd wedi'i rhoi i effaith amseroedd teithio hirach ar deithwyr a busnesau trafnidiaeth gyhoeddus? P'un a yw'r bobl hynny'n ceisio cyrraedd y gwaith neu rieni sy'n ceisio codi eu plant o ysgolion, neu hyd yn oed hyfforddwyr gyrru sydd wedi cysylltu â mi yn eu heidiau, i dwristiaid sy'n ymweld â Chymru, yn y pen draw, bydd eu hamseroedd teithio yn hirach. Felly, yn hytrach nag annog mwy o bobl i ddod allan o'u ceir a defnyddio'r bws, mae'r polisi hwn yn mynd i gael yr effaith groes, gan nad oes gennym ni seilwaith trafnidiaeth gyhoeddus cryf yma yng Nghymru eto. Rydym ni wedi clywed llawer iawn yn y Senedd hon, a hynny'n briodol, am yr argyfwng costau byw gan Aelodau yn gyffredinol. Ni all yr un ohonom ni wadu ei fod yn peri pryder i bob un ohonom. Mae Llywodraeth Cymru wedi rhagweld y bydd y gost o gyflwyno'r cynllun hwn o 20 mya ledled Cymru yn £32.5 miliwn. A dweud y gwir, gallaf feddwl am lu o ffyrdd a phethau gwell i wario arian trethdalwyr arnyn nhw yma yng Nghymru na hyn. Mae busnesau sy'n dibynnu ar faniau cludo a dosbarthu ar y ffyrdd, sydd eisoes wedi'u taro'n wael gan y cynnydd yng nghost tanwydd, yn wynebu costau diangen pellach oherwydd y polisi hwn gan Lywodraeth Cymru.