Part of the debate – Senedd Cymru am 4:57 pm ar 12 Gorffennaf 2022.
Diolch, Llywydd. Yn hytrach na'r materion polisi pwysig yma, mae gennym ni rai pwyntiau technegol a rhinweddau i'w codi o ran gwneud cyfraith Cymru yn hygyrch yn gyntaf. Gwneir y Gorchymyn drwy arfer y pŵer yn adran 81(2) o Ddeddf Rheoleiddio Traffig Ffyrdd 1984. Mae erthygl 2(2) o'r Gorchymyn yn darparu bod y cyfeiriad yn adran 81(1) o'r Ddeddf at '30 milltir yr awr' i'w ddehongli fel cyfeiriad at '20 milltir yr awr'. Felly, pan ddaw'r Gorchymyn i rym, bydd angen i berson leoli'r Ddeddf a'r Gorchymyn er mwyn deall y terfyn cyflymder diofyn ar ffyrdd cyfyngedig yng Nghymru. Mae hyn yn ymwneud â hygyrchedd y gyfraith. Gofynnwyd i Lywodraeth Cymru a oedd wedi ystyried defnyddio'r pŵer yn adran 81(2) i wneud diwygiad testunol yn lle hynny i'r terfyn cyflymder yn adran 81(1), a fyddai'n helpu i wneud cyfraith Cymru yn y maes hwn mor hygyrch â phosibl i ddefnyddwyr y ffordd.
Yn ei hymateb, mae Llywodraeth Cymru wedi dweud ei bod yn derbyn bod angen gwneud cyfraith Cymru mor hygyrch â phosibl, ond mae'r dull drafftio wedi'i lywio gan faterion yn ymwneud â feirysau. Dywedwyd wrthym nad yw geiriad y pŵer yn adran 81 yn glir o ran addasu'r gyfradd cyflymder yn destunol wedi'i awdurdodi. At hynny, nid oes pŵer atodol penodol i wneud newidiadau canlyniadol i'r adran i ddelio â gwahaniaethu yng nghyfradd y cyflymder ledled Cymru, yr Alban a Lloegr. Felly, mae Llywodraeth Cymru o'r farn pe bai Senedd y DU wedi bwriadu cael pwerau ategol o'r fath, y gallai fod wedi'u cynnwys ar unrhyw un o'r adegau yn ystod y blynyddoedd diwethaf lle mae diwygiadau wedi'u gwneud i adran 81 o Ddeddf 1984, gan gynnwys drwy Ddeddf Cymru 2017.
Er mwyn gwneud y dull addasu testunol yn hyfyw ar lefel ymarferol, mae Llywodraeth Cymru o'r farn y byddai angen i Lywodraethau Cymru, yr Alban a'r DU gytuno ar y dull gweithredu a rhoi gwybod i'w gilydd am unrhyw newidiadau pan fyddan nhw'n digwydd, y mae Llywodraeth Cymru o'r farn y byddai'n anodd eu cyflawni'n ymarferol. O ystyried mai bwriad y strwythurau cysylltiadau rhynglywodraethol newydd y cytunwyd arnynt yn ddiweddar yw darparu ar gyfer gwell gwaith rhynglywodraethol, byddem yn ddiolchgar am fwy o eglurder ar y pwynt hwn, o ran pam na allai hyn weithio. Nawr, mae hyn yn arbennig o bwysig o gofio bod Llywodraeth Cymru, mewn ymateb i'n pwynt rhinweddau, wedi cadarnhau bod yr Adran Drafnidiaeth a'r Asiantaeth Safonau Gyrwyr a Cherbydau wedi cael eu briffio'n llawn am gynlluniau Llywodraeth Cymru, a bod cynlluniau ar waith ar gyfer gofynion profion gyrru a'r cod priffyrdd wedi'i argraffu i'w ddiwygio yn unol â hynny.
Mae ein trydydd pwynt rhinweddau yn nodi na chynhaliwyd asesiad ffurfiol o'r effaith ar gyfiawnder ar gyfer y Gorchymyn hwn. Mae'r cyfiawnhad dros hyn wedi'i nodi yn yr asesiad effaith rheoleiddiol, sy'n dod i'r casgliad mai dim ond ychydig o effaith a gaiff ar y system cyfiawnder troseddol. Fel y mae ein hadroddiad yn tynnu sylw ato, mae'r asesiad yn nodi bod nifer o ffactorau wedi dylanwadu ar gasgliadau Llywodraeth Cymru, ac mae Llywodraeth Cymru wedi cadarnhau i ni ei bod wedi ystyried y ffaith bod gofynion cymhwysedd pellach ar gyfer cyrsiau ymwybyddiaeth cyflymder heblaw am y cyflymder a gofnodwyd yn unig, a bod gwahaniaethau rhwng terfyn cyflymder is a roddwyd ar waith mewn ardal dreialu ddiffiniedig a therfyn cyflymder diofyn cenedlaethol a allai gael effaith ar y nifer a'r math o droseddau goryrru a gyflawnir.
I gyfnewid hetiau am eiliad, Llywydd, o Gadeirydd y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a’r Cyfansoddiad, a gwisgo fy het fel cadeirydd y Grŵp Trawsbleidiol ar deithio llesol, a gaf i nodi'r gefnogaeth bwysicaf gan aelodau'r grŵp hwnnw, gan gynnwys Living Streets, Sustrans Cymru, 20's Plenty for Us, Ramblers Cymru, y Rhwydwaith Gweithredu Trafnidiaeth a llawer o rai eraill sy'n gweld hyn fel ffordd, gan ddefnyddio'r eithriadau sydd wedi'u hamlinellu hefyd, o sicrhau bod gennym ni strydoedd glanach, llai o dagfeydd, llai llygredig, mwy gwareiddiedig?