Part of the debate – Senedd Cymru am 5:32 pm ar 12 Gorffennaf 2022.
Diolch, Llywydd. A gaf i ddechrau drwy ddiolch i'r pwyllgor deddfwriaeth a chyfiawnder am eu cyfraniad i'r gyfres hon o reoliadau? I ateb un neu ddau o'r cwestiynau a godwyd gan Huw yn ei rôl fel Cadeirydd, roeddem ni'n awyddus i osgoi unrhyw her ddiangen i'r rheoliadau, felly mae gan y pwynt am vires gryn bwysau gyda ni. Ac yna o ran yr effaith ar orfodi a'r system cyfiawnder troseddol, bydd GoSafe, yr heddlu, Speedwatch Cymunedol a chamerâu gorfodi yn gorfodi. Bydd y gwasanaethau tân ac achub yn cymryd rhan, neu wedi bod yn rhan o'r gwaith o ddatblygu rhaglen addysg, felly gellir cynnig cwrs i'r rhai hynny sy'n torri'r terfyn cyflymder ond nid yn ormodol os nad ydyn nhw eisiau cael dirwy, yn debyg iawn i'r sefyllfa ar hyn o bryd. Yn amlwg, bydd modurwyr sy'n diystyru'r terfyn cyflymder yn llwyr yn cael dirwy yn y ffordd arferol ac yn y pen draw byddan nhw'n mynd i'r llys, ond nid ydym yn credu bod effaith enfawr felly ar y system cyfiawnder troseddol, ac rydym yn credu y bydd yn lleihau dros amser beth bynnag. Felly, dim ond i ateb y pwyntiau hynny.
Gan droi at y cyfraniadau, yn arbennig, gan Natasha Asghar a phobl ar feinciau'r Torïaid, beth allaf i ei ddweud? Yr un hen Dorïaid. Rydych chi'n cytuno ag ef mewn egwyddor, ond nid ydych chi eisiau gwneud y peth penodol hwn. Rydych chi'n cytuno â newid hinsawdd mewn egwyddor, ond nid ydych chi eisiau gwneud y peth penodol hwn. Rydych chi'n cytuno ag iechyd mewn egwyddor, ond nid ydych chi eisiau gwneud y peth penodol hwn. Dydych chi byth eisiau gwneud unrhyw beth penodol. Rydych chi eisiau cytuno arno mewn egwyddor, ond byth yn cymryd unrhyw gamau o gwbl, ac nid yw hynny'n ddigon da.
Rydych chi'n siarad â mi am wastraff adnoddau. Ble'r oeddech chi pan dynnodd Llywodraeth San Steffan filiynau o bunnoedd oddi ar y Llywodraeth hon i brynu arfau i Wcráin? Achos teilwng, ond mater sydd wedi ei gadw yn ôl yn llwyr. Dydw i ddim yn cofio corws o gwynion gan feinciau'r Torïaid am y defnydd o adnoddau ar yr adeg honno. Dywedodd un o'ch Aelodau eich hun wrthyf, yn y Siambr hon, nad ei waith ef oedd poeni am adnoddau—cyfraniad hurt i'r ddadl honno. Ni fyddaf yn cymryd unrhyw wersi gennych chi am y defnydd o adnoddau; nid oes gennych chi ddim syniad am beth yr ydych chi'n siarad. Mae hynny'n nonsens llwyr, ac rydych chi'n gwybod hynny.
Darren Millar, rwy'n ofidus iawn amdanoch chi. Rydych chi wedi bod yn gefnogwr i hyn ar hyd eich oes. Gwnaeth Sam Rowlands yn ddigywilydd ddweud bod fy meincwyr cefn yn dilyn chwip lem. Mae'n rhaid i mi ddweud wrthych nad ydyn nhw. Maen nhw o blaid hyn yn llwyr. Ond chi, Darren Millar, nid wyf i mor siŵr amdanoch chi. Efallai y bydd yn rhaid i ni gael sgwrs am hynny wedyn. Ond nid yw'r syniad mai chwip llym yw hwn yn dderbyniol. Dydw i ddim yn derbyn hynny. Nonsens llwyr yw hynny.
Felly, fe wnaf ailadrodd y pwyntiau yr oeddwn i'n eu gwneud yn gynharach. Ar gyfartaledd, mae 80 o bobl y flwyddyn—80 o bobl y flwyddyn—yn marw ar ffyrdd Cymru; 80 o deuluoedd na fydd eu bywydau byth yr un fath eto. Pedwar ugain. Mae symud i derfyn cyflymder cenedlaethol o 20 mya ar gyfer ffyrdd preswyl yn eu gwneud yn fwy diogel. Mae'n achub bywydau; mae'n atal bywydau'r teuluoedd hynny rhag cael eu difetha ac mae'n rhaid i mi ddweud, nid yn unig teuluoedd y bobl hynny sy'n cael eu lladd, ond y gyrwyr eu hunain, y mae eu bywydau nhw hefyd yn aml yn cael eu difetha hefyd. Felly, bydd hyn yn achub bywydau, bydd yn gwneud ein cymunedau'n fwy diogel, bydd yn annog mwy ohonom ni i gerdded a beicio ac adennill y strydoedd ar gyfer ein plant.
Nid ydym o dan unrhyw gamargraff nad yw hyn yn newid ymddygiad enfawr, ac rwyf yn ddigon hen i gofio'r newid i wregysau diogelwch, fel y mae'n digwydd. Rwy'n cofio'r honiadau o ddicter am atal rhyddid a pha mor warthus ydoedd fod yn rhaid i chi wneud hynny; doeddech chi ddim yn cael rhoi wyth o blant yn y sedd gefn ac ati. Ni fyddai'r un ohonom ni'n breuddwydio gwneud hynny yn awr; rydym ni i gyd yn gwisgo ein gwregysau diogelwch oherwydd ein bod yn gwybod ei fod yn achub ein bywydau ac mae'n achub bywydau pobl eraill sy'n defnyddio'r ffordd. Bydd hyn yr un fath yn union; mae'n newid o genhedlaeth i genhedlaeth. Mae'n edrych yn anodd nawr. Erbyn y bydd fy wyres sydd bron yn ddwy oed mor hen â fi, bydd hyn mor arferol fel na fydd neb byth yn meddwl amdano.
Ac nid newid cyffredinol yw hwn. Mae'r gwahaniaeth rhwng newid cyffredinol a diofyn yn wirioneddol bwysig, ac rwy'n gwybod eich bod chi yn gwybod hynny. Rydych chi ond yn defnyddio hynny fel platfform. Felly, diofyn yw hyn. Mae system o eithriadau y byddwn ni'n gweithio arnyn nhw gyda'n hawdurdodau lleol i sicrhau bod ganddyn nhw yr adnoddau a'r dystiolaeth i wneud i'r eithriadau gyfrif, a bod yr awdurdod lleol yn ystyried barn ei gynghorwyr a'i drigolion lleol, ond bod ganddo sylfaen dystiolaeth ar gyfer hynny, a fydd yn caniatáu i ni fod â'r terfyn cyflymder iawn ar gyfer y ffordd iawn gyda 20 mya yn ddiofyn. Felly, y dybiaeth o 20 mya ac yna'n ddiofyn. Ie, Darren.