Tlodi Plant

3. Cwestiynau Amserol – Senedd Cymru ar 13 Gorffennaf 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Luke Fletcher Luke Fletcher Plaid Cymru

1. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am adroddiadau bod lefelau tlodi plant wedi codi yng Nghymru yn ystod y pandemig er eu bod wedi gostwng yng ngweddill gwledydd y DU? TQ657

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Labour 3:09, 13 Gorffennaf 2022

(Cyfieithwyd)

Diolch i Luke Fletcher am y cwestiwn hwnnw. Mae'r dulliau allweddol o fynd i'r afael â thlodi plant—pwerau dros y system dreth a lles—yn nwylo Llywodraeth y DU, ond byddwn yn parhau i wneud popeth yn ein gallu gyda'r pwerau sydd gennym i fynd i'r afael ag anghydraddoldebau a gwella canlyniadau i bob plentyn yng Nghymru fel y gallant gyflawni eu potensial. 

Photo of Luke Fletcher Luke Fletcher Plaid Cymru

(Cyfieithwyd)

Y gwir amdani yw bod tlodi plant wedi aros yn frawychus o uchel dros y degawd diwethaf. Er i fy nghydweithiwr, Liz Saville Roberts, ddweud wrth Brif Weinidog y DU yng nghwestiynau'r Prif Weinidog heddiw y dylai ddileu'r terfyn dau blentyn ac adfer y cynnydd o £20 i bob teulu sydd â hawl i les—gyda llaw, rhaid imi ddweud ei fod yn ymateb gwael arall ganddo ar y mater hwn—rwy'n awyddus i ddysgu beth y gall Llywodraeth Cymru ei wneud.

Nawr, byddwn yn cael dadl yn ddiweddarach heddiw ar flaenoriaethau gwariant Llywodraeth Cymru. Byddaf yn cyflwyno'r achos eto dros ehangu'r lwfans cynhaliaeth addysg. Rwy'n derbyn y bydd blaenoriaethau'n gwrthdaro yng nghyllideb Llywodraeth Cymru, ond dylai mynd i'r afael â thlodi plant fod yn un o'r prif flaenoriaethau yn y gyllideb honno. Byddwn yn gobeithio y byddai Llywodraeth Cymru yn adlewyrchu hyn, nid yn unig drwy gyflwyno cymorth pellach ond hefyd drwy gytuno i osod targedau tlodi plant fel y gallwn fesur llwyddiannau neu fethiannau Llywodraeth Cymru yn well yn y maes hwn. Ac ar y pwynt hwn hefyd, mae Sefydliad Bevan yn iawn i ddweud nad yw'r ffaith nad yw targedau tlodi wedi gweithio yn y gorffennol yn rheswm dros ddiystyru manteision posibl gosod rhai newydd. 

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Labour 3:11, 13 Gorffennaf 2022

(Cyfieithwyd)

Wel, diolch yn fawr am y cwestiynau atodol pwysig hynny. Gwelais fod y gynghrair Dileu Tlodi Plant wedi dweud yn glir iawn wrth Lywodraeth y DU y dylai taliadau budd-daliadau gadw i fyny'n barhaol gyda chwyddiant—3.1 y cant, y cynnydd ym mis Ebrill—a hefyd y dylid diddymu'r terfyn dau blentyn ar fudd-dal plant, ac yn wir, y cap ar fudd-daliadau. Ac rwyf wedi galw am hynny. Yn wir, pan gyfarfûm gyntaf â'r comisiynydd plant—y comisiynydd plant blaenorol—dyna oedd y galwadau, a chan Sefydliad Bevan yn wir. Ond rwyf am ddweud ein bod yn parhau i dargedu cymorth at deuluoedd â phlant. Mae ein rhaglen lywodraethu yn ein hymrwymo i barhau i gefnogi ein rhaglen flaenllaw o ymyriadau cynnar, Dechrau'n Deg; ymestyn mynediad y grant datblygu disgyblion, cynllun gwerth hyd at £200 y plentyn i gefnogi mwy o deuluoedd gyda gwisg ysgol, cit ysgol; ac rydym mor falch ein bod, fel rhan o'r cytundeb cydweithio, wedi ymrwymo i gyflwyno prydau ysgol am ddim i bob plentyn ysgol gynradd. Gallwn barhau, ond rwyf am ddweud mai'r hyn sy'n bwysig yw ein bod wedi ymrwymo i gyhoeddi strategaeth tlodi plant ar ei newydd wedd, ac wedi ymrwymo i weithio gyda rhanddeiliaid dros yr haf fel y gallwn ei chyhoeddi eleni.  

Photo of Laura Anne Jones Laura Anne Jones Conservative 3:12, 13 Gorffennaf 2022

(Cyfieithwyd)

Weinidog, nid oes gennyf ddiddordeb mewn beio heddiw. Yr hyn yr hoffwn ei glywed heddiw a'r hyn y mae fy etholwyr sy'n ei chael hi'n anodd am ei glywed heddiw yw beth y mae'r Llywodraeth Lafur hon yn mynd i'w wneud am y ffaith bod 36.3 y cant o blant yn ninas Casnewydd yn fy rhanbarth yn byw mewn tlodi, yn ôl y data diweddar sydd newydd ei ryddhau gan yr elusen tlodi plant, Dileu Tlodi Plant. Mae hyn yn golygu mai Casnewydd yw'r awdurdod lleol tlotaf yng Nghymru. Yn anffodus, nid yw'r darlun yn llawer gwell ledled Cymru, gyda 34 y cant o blant Cymru yn byw mewn tlodi, fel yr amlinellwyd gan Luke Fletcher, sy'n gwneud Cymru'n waeth nag unrhyw wlad arall yn y DU—i fyny o 31 y cant cyn y pandemig COVID-19. Mae gan bawb rôl i'w chwarae i gael y plant hyn allan o dlodi—y Llywodraeth hon, Llywodraeth y DU a Chyngor Dinas Casnewydd dan arweiniad Llafur. Mae gan bob un ohonom gyfrifoldeb i sicrhau nad yw'r plant hyn yn cael eu gadael ar ôl ac yn dioddef yn ddiangen. Nid wyf am ddadlau heddiw ynglŷn â phwy sydd ar fai am beth, ac rwy'n gwerthfawrogi eich ymrwymiad, Weinidog, ond mae angen gweithredu ar fwy o frys, ac rwyf am glywed gennych heddiw beth yn union y byddwch yn ei wneud, yn fwy nag y gwnewch eisoes, i sicrhau ein bod yn gwrthdroi'r duedd bryderus hon a welwn yng Nghasnewydd. Diolch.

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Labour 3:13, 13 Gorffennaf 2022

(Cyfieithwyd)

Wel, mae'n rhaid imi ofyn i Laura Anne Jones: a ydych yn mynd i ymuno â ni, a ydych yn mynd i ymuno â mi, a ydych yn mynd i ymuno ag ASau'r wrthblaid yn San Steffan heddiw, sy'n codi'r materion a godwyd gan y gynghrair Dileu Tlodi Plant, ac a godwyd gennym ni ddydd Llun yn yr uwchgynhadledd costau byw mewn gwirionedd, lle ymunodd—[Torri ar draws.] A gaf fi ateb y cwestiwn, Ddirprwy Lywydd, os gwelwch yn dda?

Photo of David Rees David Rees Labour 3:14, 13 Gorffennaf 2022

(Cyfieithwyd)

Mae'n bwysig fod Aelodau ar yr holl feinciau yn caniatáu i bobl naill ai ofyn y cwestiwn neu ateb y cwestiwn. 

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Labour

(Cyfieithwyd)

Felly, a gaf fi ddweud eto: a wnewch chi alw ar Lywodraeth Geidwadol y DU i sicrhau bod taliadau budd-daliadau—rhywbeth y galwyd amdano—yn cadw i fyny â chwyddiant yn barhaol a hefyd bod y terfyn dau blentyn ar fudd-dal plant a'r cap ar fudd-daliadau yn cael ei ddiddymu? Ac wrth gwrs y byddwn yn chwarae ein rhan. Rwyf eisoes wedi amlinellu ffyrdd yr ydym yn chwarae ein rhan gyda'n cyfrifoldebau ni, ac rwy'n mynd i ychwanegu at hynny. I ymateb i'ch cwestiwn, Laura Anne Jones, rydym hefyd yn mynd i ymestyn y cynnig gofal plant i rieni plant dwyflwydd oed a'r rhai mewn hyfforddiant neu addysg, ac ers mis Tachwedd rydym wedi darparu mwy na £380 miliwn o gyllid ychwanegol i gefnogi aelwydydd yr effeithir arnynt gan yr argyfwng costau byw. Mae'n dda rhoi'r ffigurau eto heddiw: cafodd 166,000 o aelwydydd fudd o'r taliad o £200 drwy ein cynllun cymorth tanwydd y gaeaf cyntaf; mae 83 y cant o aelwydydd cymwys yng Nghymru eisoes wedi derbyn eu taliad costau byw o £150; ac ym mis Ionawr eleni, cyrhaeddodd hawliadau i'r gronfa cymorth dewisol £3 miliwn am y tro cyntaf. Rydym yn parhau â'r taliadau hynny a'r hyblygrwydd yn y taliad cymorth dewisol.

Ond rwyf hefyd yn falch—a bydd yn helpu eich etholwyr—ein bod bellach wedi ariannu'r Sefydliad Banc Tanwydd i ddosbarthu tua 49,000 o dalebau—sydd eu hangen yn ystod misoedd yr haf ar gyfer coginio, yn y gaeaf ar gyfer gwresogi a choginio—i aelwydydd sy'n rhagdalu, yr aelwydydd tlotaf ledled Cymru sydd mewn perygl o gael eu datgysylltu. Felly, rydym yn chwarae ein rhan, ond gallech ymuno â ni i alw am weithredu gan Lywodraeth y DU.

Photo of Mike Hedges Mike Hedges Labour 3:16, 13 Gorffennaf 2022

(Cyfieithwyd)

Yn un o'r gwledydd cyfoethocaf yn y byd, ni ddylai unrhyw blentyn fynd yn llwglyd. Ni ddylai unrhyw blentyn fyw mewn tŷ tlawd. Yn anffodus, mae llawer iawn yn byw mewn tai felly. Mae ehangu prydau ysgol am ddim—rhywbeth y bûm yn gofyn amdano ers nifer o flynyddoedd, ac a fabwysiadwyd wedyn gan Blaid Cymru a Llywodraeth Cymru—yn gam cadarnhaol iawn, ond mae gennyf famau yn fy etholaeth sy'n ofni gweld gwyliau haf yr ysgol yn dod am fod rhaid iddynt ddarparu 10 pryd ychwanegol yr wythnos i bob plentyn. A wnaiff Llywodraeth Cymru barhau â'i menter cinio am ddim dros bob gwyliau ysgol, gan gynnwys gwyliau'r haf eleni? Ac a fydd brecwast am ddim ar gael i bob plentyn ysgol yn ystod gwyliau'r haf a gwyliau eraill? Byddai hyn yn gwneud gwahaniaeth enfawr i fynd i'r afael â thlodi yn fy etholaeth.

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Labour

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr iawn, Mike Hedges, ac rwy'n cofio dod i ymweld â'ch prosiect Ffydd mewn Teuluoedd, prosiect pwysig, yn Nwyrain Abertawe a gweld yr hyn yr oeddent yn ei wneud fel elusen i gefnogi'r gymuned leol, gan ymwneud yn fawr â mynd i'r afael â thlodi bwyd yn ystod gwyliau'r ysgol, yn ogystal ag yn ystod y tymor. A ddydd Llun yn yr uwchgynhadledd ar argyfwng costau byw, a gadeiriais gyda'r Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol a'r Gweinidog Newid Hinsawdd, cefais y pleser o gyhoeddi £3 miliwn ychwanegol o gyllid gan Lywodraeth Cymru i gefnogi'r gwaith o ddatblygu partneriaethau bwyd traws-sector, a chryfhau'r partneriaethau bwyd presennol. Mae hwnnw ar gyfer cydgysylltu rhwydweithiau bwyd lleol ar lawr gwlad, gan feithrin cydnerthedd, a gweithio gydag Iechyd Cyhoeddus Cymru, awdurdodau lleol, cymdeithasau tai Cymru a gwasanaethau cynghori i ddeall a mynd i'r afael ag anghenion lleol. Rwy'n siŵr y bydd hyn hefyd yn cynnwys edrych ar y materion a godwyd gennych y prynhawn yma.