Cyhoeddodd Llywodraeth yr Alban gyfres o gynigion yn ddiweddar yn rhan o'i hymateb i'r argyfwng costau byw, a meddwl oeddwn i tybed a gawn i ofyn i chi, Prif Weinidog, a oes gennych chithau hefyd gynlluniau i gyflwyno mesurau fel yr un a gyhoeddwyd yno o ran tai, yn enwedig moratoriwm ar droi allan yn debyg i'r un a gyflwynwyd yn y pandemig a rhewi rhent cysylltiedig ar draws pob sector—cyhoeddus, preifat a chymdeithasol. Rydym ni'n gweld chwyddiant aruthrol, on'd ydym ni, mewn costau rhent yng Nghymru? Yn wir, fe dynnodd y Centre for Cities sylw yn ddiweddar at y ffaith mai Cymru, mewn gwirionedd, oedd un o'r ardaloedd gwaethaf o ran costau chwyddiant yn y DU. Yn wir, Cymru a gogledd Lloegr sydd, mewn gwirionedd, yn gweld y cynnydd uchaf mewn costau i deuluoedd. Felly, mae'r cynnig y mae Llywodraeth yr Alban wedi ei gyflwyno, rwy'n credu, yn gwbl hanfodol yma yng Nghymru.

O ran ynni, wrth gwrs, mae buddsoddi mewn insiwleiddio, sy'n bwysig am resymau amgylcheddol, hirdymor, yn bwysicach fyth erbyn hyn o ganlyniad i'r argyfwng uniongyrchol hwn. Felly, mae hi'n ymddangos ein bod ni mewn cyfnod pontio rhwng yr hen raglenni sy'n dod i ben a'r cynlluniau helaeth iawn, uchelgeisiol sy'n pennu bod yn rhaid i Lywodraeth Cymru gyrraedd ei nodau ar gyfer datgarboneiddio ac inswleiddio ynni erbyn diwedd y degawd hwn. A gawn ni hybu gweithgarwch drwy fuddsoddi nawr? A gawn ni gyflwyno'r cynlluniau buddsoddi cyfalaf hynny, ar gyfer gallu darparu cymaint o gymorth ar unwaith i deuluoedd ag y gallwn ni, unwaith eto gan ddefnyddio'r pwrpas deuol hwnnw o fynd i'r afael â'r argyfwng costau byw wrth wneud rhywbeth y mae angen i ni ei wneud am resymau mwy hirdymor?

Gan ddod â chi yn ôl, wrth gwrs, at drafnidiaeth, y gwnaethom ni ei drafod yn gynharach. A gyda llaw, mae Plaid Lafur yr Alban yn beirniadu rhewi prisiau teithio yn yr Alban, gan ddweud nad yw hynny'n mynd yn ddigon pell; mae'n galw am haneru prisiau tocynnau rheilffordd yn yr Alban. Ond a wnaiff y Prif Weinidog ddweud wrthym ni pa bryd y gallwn ni ddisgwyl cyhoeddiad o leiaf ynglŷn â phrisiau trenau yng Nghymru ar gyfer y flwyddyn nesaf?

Fe wnaethoch chi sôn am y lwfans cynhaliaeth addysg. Wrth gwrs, rwy'n creu i hwnnw gael ei greu tua 20 mlynedd yn ôl; nid yw wedi cadw i fyny gyda chwyddiant. Felly, oni chawn ni weld y cynnydd hwnnw i £45, sef yr hyn a fyddai pe bai wedi cadw i fyny â chwyddiant? Nawr, siawns gen i, yw'r amser i wneud hynny, pan fo cymaint o bobl ifanc yn dioddef effeithiau gwaethaf yr argyfwng costau byw hwn.

Fe wnaethoch chi sôn am ymgyrch 'Hawliwch yr hyn sy'n ddyledus i chi'. Rwy'n llwyr gefnogi sicrhau bod pobl yn hawlio'r hyn y mae ganddyn nhw hawl iddo. A ydym ni'n gwneud yr un peth ar gyfer cronfeydd Llywodraeth Cymru, fel ein bod ni'n gwneud yn siŵr nad oes yna ddiffyg hawlio yn hynny o beth hefyd? Efallai y gallech chi ddweud wrthym ni pa gynlluniau sydd gennych chi ynglŷn â hynny.

Ac, o ran Llywodraeth yr Alban hefyd, un peth y maen nhw wedi gallu ei wneud yn y meysydd lle ceir datganoli taliadau lles—felly, tua 15 y cant, neu tua hynny, o daliadau lles sydd wedi'u datganoli—maen nhw wedi cynyddu'r rhai hynny gan ddefnyddio'r pŵer sydd ganddyn nhw. Yn ddiamau, dyma'r ddadl gryfaf o blaid datganoli taliadau lles. Ni chaiff y 15 y cant hwn o daliadau lles eu datganoli i Gymru, felly rydym ni'n gwbl ddibynnol ar benderfyniadau'r Llywodraeth Geidwadol yn San Steffan, nad yw hi mor flaengar. Felly siawns mai nawr yw'r amser i wneud yn siŵr hefyd ein bod ni'n dadlau'r achos cryfaf posibl ar gyfer datganoli'r pwerau hynny.

Roeddech chi'n dweud eich bod chi'n canolbwyntio yma ar agwedd ddomestig yr argyfwng, ond a gaf i ddim ond gofyn, yn amlwg, fe fydd yr effaith ar fusnesau yn cael effaith ddomestig, oni bydd, os bydd pobl yn colli eu swyddi? Felly, a fydd Llywodraeth Cymru yn cynnig cynyddu cyfradd y cyllid i fusnesau sy'n wynebu pwysau economaidd eithafol hefyd, a fydd, mewn llawer o achosion, yn gwneud y busnesau hynny'n fethdalwyr ac yn arwain at ddiweithdra? Mae cefnogaeth Llywodraeth Cymru ar fyrder i'r sector busnes yn hanfodol bwysig ar hyn o bryd hefyd.