Part of the debate – Senedd Cymru am 2:39 pm ar 27 Medi 2022.
Diolch i chi, Dirprwy Lywydd. Y gwir amdani yw bod y datganiad ariannol yn cyflawni toriad yn y dreth i 1.2 miliwn a mwy o bobl yng Nghymru, sy'n golygu eu bod nhw'n cadw mwy o'u harian eu hunain—rhywbeth sy'n anodd i Lywodraeth Cymru ei dderbyn—yn ystod y cyfnod anodd hwn. Fe wnaeth hyd yn oed Syr Keir Starmer groesawu diddymu'r cynnydd mewn yswiriant gwladol a'r toriad yng nghyfradd sylfaenol y dreth incwm, ac fe ddywedodd y byddai'n cadw'r ddau, er bod ei gyfaill da Andy Burnham yn anghytuno â hyn gan ddweud nad dyma'r amser am doriadau yn y dreth. Felly ble mae'r parhad o ran meddylfryd yn hynny? Felly, tybed, gyda phwy yr ydych chi'n cytuno, Gweinidog? Pryd mae hi'n amser i roi toriadau treth, neu efallai nad yw oes byth amser iawn i wneud hynny?
Rwy'n derbyn yn llwyr fod rhai o'r mesurau yr ydym ni i gyd yn gwybod amdanyn nhw heddiw wedi bod yn destun dadlau ffyrnig ac y gellid bod wedi eu hesbonio nhw'n well—rwy'n cytuno â hynny. Ond gadewch i ni fod yn onest, ni wnaeth y cap ar fonysau erioed gyfyngu ar dâl bancwyr, a chyfradd uwch o dreth o 40 y cant yw'r hyn a oedd gan y DU am dros 20 mlynedd o dan Lywodraethau Llafur blaenorol. Nid polisi gan grwpiau ffocws yw hwn ond cynllun hirdymor gyda'r amcan o weld Prydain yn tyfu unwaith eto, a gwneud y DU yn fwy cystadleuol a denu busnesau, swyddi a buddsoddiad. Yn y pen draw, Dirprwy Lywydd, yr hyn y mae'r Canghellor newydd wedi ei ddangos yw bod ganddo gynllun i gael Prydain yn symud unwaith eto, rhywbeth y mae Llywodraeth Lafur Cymru wedi ei chael hi'n anodd ei wneud yng Nghymru.
Gweinidog, rydym ni wedi clywed eich beirniadaeth chi o gynllun Llywodraeth y DU ar gyfer twf, ond ymhle mae eich cynllun chi? Beth yw hwnnw? Sut mae Llywodraeth Cymru am geisio hybu buddsoddiad yng Nghymru i gael mwy o swyddi i'n cymunedau ni a chynyddu cyflogau yng Nghymru o'r diwedd? Ers llawer gormod o amser, gweithwyr Cymru sydd wedi bod â'r cyflogau lleiaf yn y DU, bron i £3,000 yn llai bob blwyddyn na phobl yr Alban. Ai cynllun economaidd cadarn yw hwnnw? Rwy'n croesawu cyhoeddiad heddiw ynghylch y dreth trafodiadau tir yn dilyn datganiad y Canghellor, a fydd yn digwydd diolch i'r £70 miliwn gan Lywodraeth y DU, ond fe allai eich Llywodraeth, ac fe ddylai hi fod wedi mynd ymhellach i gefnogi teuluoedd sy'n dyheu am brynu eu cartref cyntaf, yn enwedig pan fo pris cyfartalog tŷ yng Nghymru yn £240,000. Fe ddylech chi fod yn cefnogi twf economaidd.
Dirprwy Lywydd, y gwir amdani yw nad oes gan Lywodraeth Lafur Cymru gynllun addas. Am gyfnod rhy faith, maen nhw wedi siomi'r Cymry. Yn hytrach na chreu cyfleoedd a dyhead ar gyfer adeiladu, maen nhw wedi atal economi'r wlad gyda'u diffyg gweledigaeth a strategaeth. Dyma lle mae ein hathroniaeth ni'n wahanol. Nid ydym ni o'r farn mai gair anweddus yw dyhead. Ni ddylai pobl deimlo yn euog am eu hawydd i gael bywyd gwell iddyn nhw eu hunain a'u teuluoedd. Mae'r Gweinidog yn dadlau hefyd nad yw'r datganiad ariannol yn rhoi cymorth i bobl yn ystod y cyfnod anodd hwn. I fod yn gryno, Dirprwy Lywydd, nid wyf i am ailadrodd yr holl gynlluniau a gyhoeddodd Llywodraeth y DU dros y misoedd diwethaf. Ond, peidiwn ag anghofio'r warant o bris ynni, a fydd yn arbed tua £1,000 y flwyddyn i aelwydydd, y cynllun lliniaru biliau ynni, yn ogystal â'r cynlluniau cymorth a chefnogaeth wedi'u targedu niferus, gan gynnwys y cynllun cymorth biliau ynni gwerth £400, tra bydd y rhai mwyaf agored i niwed yn derbyn dros £1,200 o gymorth ychwanegol.
Dewch i ni beidio ag anghofio bod Llywodraeth y DU wedi codi trothwy treth incwm ac yswiriant gwladol eisoes, sy'n golygu bod pobl ar incwm is yn cadw mwy o'u harian eu hunain yn barod. Ond, rwy'n derbyn bod angen gwneud mwy, ac rwy'n ofidus am fod Llywodraeth Cymru yn rhy brysur yn beirniadu eu cymheiriaid yn y DU ar bob cyfle yn hytrach na chanolbwyntio ar beth arall y gellid ei wneud i helpu pobl. Felly, sut fydd y gyllideb sydd ar y gweill gan Lywodraeth Cymru yn helpu i gyflawni'r cymorth wedi'i dargedu yr ydych chi'n galw amdano? Sut fydd Gweinidogion yn defnyddio eu hysgogiadau i ddarparu pecyn mor eang a chefnogol â phosibl? Diolch i chi.