Part of the debate – Senedd Cymru am 3:47 pm ar 27 Medi 2022.
Diolch i'r Aelod am y cwestiynau pellach hynny. Roeddwn i hefyd yn yr achlysur yn gynharach heddiw, ac yn gwrando ar dystiolaeth gan athro, sydd, fel mae'n digwydd, yn fy etholaeth i, yn sôn am ei phrofiad hi o fod mewn dosbarth ac yn darparu'r gefnogaeth ehangach hynny, a'r galw sydd arni i wneud hynny oherwydd y sefyllfa mae amryw o deuluoedd yn ei hwynebu. Mae hynny, yn sicr, yn rhywbeth sy'n digwydd mewn mannau eraill hefyd, yn amlwg.
O ran ein gwaith ni fel Llywodraeth, yr hyn rŷn ni'n ceisio ei wneud yw sicrhau ein bod ni'n darparu cefnogaeth er mwyn lleihau'r tebygolrwydd o hynny'n digwydd, efallai drwy gefnogaeth i deuluoedd sydd angen y fwyaf o gefnogaeth, er enghraifft, â chostau byw, o ran gwisg ysgol, o ran digwyddiadau yn yr ysgol, ond hefyd, fel bydd hi'n gwybod, y gwaith rŷn ni'n ei wneud ar y cyd gyda Phlaid Cymru o ran ymestyn prydau bwyd. Felly, mae amryw o bethau i wneud gyda'r nod o leihau'r pwysau ar y teuluoedd hynny sy'n ei chael hi anoddaf. Ond, mewn sefyllfa fel rŷn ni'n gweld ar hyn o bryd, â'r pwysau cymdeithasol ehangach ar deuluoedd, mae'r sefyllfa, fel oedd yn cael ei disgrifio i ni heddiw, yn un drist iawn. Ac, felly, yr hyn rŷn ni'n ei wneud yw sicrhau ein bod ni'n darparu'r gefnogaeth gallwn ni i'r teuluoedd sydd angen hynny fwyaf.
O ran targedau presenoldeb, does dim targedau statudol ar hyn o bryd, am y rheswm mae hi'n sôn amdano, o ran pwysau ar ysgolion. Ond mae hefyd yn bwysig ein bod ni'n cefnogi ein hathrawon i sicrhau bod disgyblion yn dod nôl. Rydyn ni'n gwybod dros y cyfnod COVID bod hynny wedi bod yn heriol i amryw o ysgolion. Rydym wedi darparu cyllid penodol i sicrhau ein bod ni'n cefnogi ysgolion sydd angen y gefnogaeth honno i ailgydio cysylltiad â theuluoedd lle mae'r plant yn aros gartref. Felly, rŷn ni'n ceisio gwneud ein gorau i gefnogi athrawon i sicrhau bod hynny'n digwydd, yn hytrach, ar hyn o bryd, na gosod targedau statudol. Ond, wrth gwrs, mae'n iawn bod ysgolion yn edrych ar hynny. Mae'n nod o'r system ysgol bod ein plant ni yn yr ystafell ddosbarth, felly mae hynny'n waith teilwng mae'n hathrawon ni yn ei wneud.
Y pwynt olaf wnaeth hi sôn amdano oedd y cynorthwywyr. Rwyf wedi ateb rhywfaint o hynny, efallai, yn y cwestiwn gan Tom Giffard. Roeddwn i mewn cyfarfod ddoe, a chyfarfod bore yma hefyd, gyda'r pwyllgor partneriaeth gymdeithasol ynglŷn ag ysgolion, oedd yn cwrdd y bore yma, yn trafod pwysau ar staff ysgol hefyd yn sgil yr argyfwng costau byw. Felly, i'r teuluoedd, ond hefyd i'r athrawon a'r cynorthwywyr, mae pwysau penodol. Roedd hyn hefyd yn thema mewn cyfarfod roeddwn i ynddo fe ddoe, yr oedd yr Education Policy Institute wedi trefnu, i glywed beth oedd yn digwydd mewn rhannau eraill ym Mhrydain, ac mae'n ddarlun sydd yn digwydd mewn mannau eraill hefyd. Felly, mae'n flaenoriaeth i ni sicrhau ein bod ni'n gwella telerau staff cynorthwyol. Mae gyda ni rhywfaint o bwerau; mae eraill o'r pwerau gydag awdurdodau lleol. Mae lot o waith gyda ni i'w wneud er mwyn sicrhau ein bod ni'n gwella sefyllfa cynorthwywyr. Rŷn ni wedi dechrau ar y gwaith yna; mae'n mynd yn iawn, ond mae lot mwy i'w wneud.