8. Datganiad gan y Gweinidog Materion Gwledig a Gogledd Cymru, a’r Trefnydd: Bil Amaethyddiaeth (Cymru)

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:31 pm ar 27 Medi 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour 5:31, 27 Medi 2022

(Cyfieithwyd)

Diolch, ac unwaith eto rwy'n edrych ymlaen at weithio'n agos gyda chi'n wrth fynd â'r Bil hwn ymlaen.

Rwy'n mynd i ddechrau gyda'ch darn olaf ynghylch cyllid. Fe wnaethoch chi ofyn pryd y byddwch chi'n gallu craffu ar yr elfennau cyllido ohono. Rydym yn gwneud rhywfaint o ddadansoddiad economaidd a modelu. Bydd hynny'n cael ei wneud dros weddill eleni ac mae'n debyg i mewn i ddechrau'r flwyddyn nesaf, felly byddwn yn dychmygu y bydd tua gwanwyn y flwyddyn nesaf. Mae ansicrwydd enfawr ynghylch cyllid, fel y gwyddoch chi. Roeddem ni wedi cael addewid gan Lywodraeth y DU na fyddem ni'n colli ceiniog; rydym ni wedi gweld nad yw hynny'n wir. Ond hoffwn i pe byddai modd i ni gael rhywfaint o sicrwydd gan Lywodraeth y DU. Af yn ôl at yr hyn yr oedd Sam Kurtz yn ei ofyn ynghylch sefydlogrwydd a thwf. Mae'n anodd iawn cynnig sefydlogrwydd. Rwyf wedi gwneud fy ngorau glas i gadw cynllun y taliad sylfaenol, er enghraifft, am ychydig mwy o flynyddoedd nag oedd rhannau eraill o'r DU yn ei ystyried, ond mae'n anodd iawn rhoi'r sefydlogrwydd hwnnw yr hoffwn i ei roi mewn gwirionedd, heb wybod. Ac fe fyddwch wedi gweld cyhoeddiadau Llywodraeth yr Alban yr wythnos hon ynghylch torri eu Bil amaethyddol. Nid dyma'r sefyllfa y bydden nhw'n ei dymuno rwy'n siŵr; na neb arall. Ond, yn anffodus, oherwydd diffyg cadarnhad ynglŷn â'r cyllid amaethyddol gan Lywodraeth y DU, mae'n anodd iawn i wneud hynny, ond gobeithio bod hynny'n ateb eich cwestiwn.

Rwy'n credu mai un o'r pethau yr wyf wedi bod yn awyddus iawn i'w osgoi, a digwyddodd hyn yn gynnar, ar ddechrau'r gwaith polisi ynghylch y darn hwn o ddeddfwriaeth, pan es i i Seland Newydd, i siarad â ffermwyr yno a oedd yn cofio'r dibyn hwnnw oedd ganddyn nhw ym 1984 pan wnaethon nhw roi gorau i'w cynllun talu sylfaenol, ac roeddech chi'n gweld y ffermydd bach oedd newydd gael eu llyncu'n llwyr gan y ffermydd mawr, ac fe gollon nhw'r teimlad hwnnw o gymuned, ac wrth gwrs does ganddyn nhw ddim yr iaith i'w chadw fel sydd gennym ni yma yng Nghymru. Felly, roeddwn i'n glir iawn o'r dechrau bod rhaid amddiffyn y ffermydd bach teuluol yna a pheidio â chaniatáu iddyn nhw gael eu llyncu ac felly colli'r teimlad hwnnw o gymuned, ac roedden nhw'n gweld clybiau rygbi yn diflannu oherwydd nad oedd y ffermydd yno i'w cynnal. Felly, roedd hynny'n rhan fawr o feddwl cynnar mewn cysylltiad â'r Bil.

Rwy'n clywed yr hyn yr ydych yn ei ddweud ynghylch y ffaith bod yna bwerau rhy eang, ac mae'n debyg nad oes ateb perffaith y gallaf ei roi i chi, ond mae'n ymwneud â'r cydbwysedd hwnnw. Rwy'n credu bod angen i ni gael yr hyblygrwydd hwnnw i gefnogi'r sector yn y ffordd yr ydym ni'n ei wneud gyda pholisïau sefydlog, ac rwy'n credu mai'r ffordd o wneud hynny yw'r ffordd yr ydym ni wedi ei nodi. Mae'r adran yr ydych chi'n cyfeirio ati o ran canlyniadau rheoli tir cynaliadwy; cyfeirir atyn nhw fel dibenion o fewn y Bil ac maen nhw'n adlewyrchu'n llwyr ganlyniadau rheoli tir yn gynaliadwy y gellir rhoi cefnogaeth iddyn nhw, ac mae rhestr o gefnogaeth y gellir ei darparu. Mae hynny'n ariannol neu fel arall, mewn gwirionedd, a dyna fydd y Bil hwn yn galluogi Gweinidogion i'w wneud, i ddarparu'r gefnogaeth honno i amaethyddiaeth a gweithgareddau ategol mewn ffordd a fydd wedyn yn cyfrannu at yr amcanion rheoli tir yn gynaliadwy.

Wrth gwrs, ein prif ddull cyflawni fydd y cynllun ffermio cynaliadwy. Dyna pam y mae mor bwysig mewn gwirionedd. Fe wnes i ei hybu eto heddiw. Gwnewch yn siŵr bod cymaint o bobl—etholwyr a ffermwyr—os gwelwch yn dda, yn ein helpu ni gyda'r cyd-ddylunio hwnnw, oherwydd mae angen iddo weithio iddyn nhw.

Dylwn i ddweud bod y rhestr o ddibenion o fewn y Bil yn ceisio bodloni'r gofyniad yr ydym yn chwilio amdano, ond nid yw'r rhestr o ddibenion yn gynhwysfawr. Felly, mae lle i fwy yno. Rwy'n credu mai dyna bopeth.