Diolch yn fawr i'r Ceidwadwyr am gyflwyno'r cynnig hwn, oherwydd mae iechyd menywod yn cael llawer llai o sylw gan y GIG, gan ymchwil feddygol a'r diwydiant fferyllol, felly mae croeso gwirioneddol i unrhyw beth sy'n taflu goleuni ar iechyd menywod. A dylem i gyd boeni bod llai na thraean o atgyfeiriadau gynaecolegol yn cael eu gweld o fewn 62 diwrnod, ond ar ôl siarad â rhai o'r gynaecolegwyr a'r obstetregwyr sy'n gweithio yn Lloegr, rwy'n derbyn nad rhywbeth sy'n wynebu Cymru'n unig yw hyn; mae hefyd yn destun pryder mawr ar draws y GIG.

Rwy'n meddwl mai un o'r pethau sydd angen inni ei wneud wrth edrych ar pam fod atgyfeiriadau gynaecolegol—. Yn amlwg, mae rhestrau aros yn llawer hirach nag y mae gennym gapasiti i'w gweld ar hyn o bryd. A ydynt yn briodol, yr atgyfeiriadau gynaecolegol hyn, neu a yw'n wir nad yw pobl mewn gofal sylfaenol yn ymdrin â materion eu hunain, pan ddylent fod yn gwneud hynny? Nawr, mae angen inni ddechrau, wrth gwrs, gydag atal, ac rwy'n credu bod yr addysg cydberthynas a rhywioldeb orfodol yn helpu pob dinesydd i fod yn ymwybodol o sut mae eu corff yn gweithio a'r hyn sy'n normal a beth nad yw'n normal, a phryd y dylent ofyn am gyngor. Mae hynny'n bwysig iawn. Mae angen inni weithredu gofal iechyd darbodus mewn gofal sylfaenol, ac rwy'n cofio, er enghraifft, sut y bu'n rhaid llusgo Llywodraeth y DU gerfydd ei fferau i wneud erthyliadau telefeddygol yn nodwedd barhaol o ddarpariaeth iechyd rhywiol, rhywbeth y gwnaeth Cymru wneud penderfyniad beiddgar yn ei gylch. Mae'n amlwg mai dyna oedd y peth iawn i'w wneud, yn enwedig i bobl sydd â chyfrifoldebau gofalu neu sy'n byw mewn ardaloedd gwledig, lle mae cyrraedd clinig yn mynd i fod yn llawer anos nag i bobl sy'n byw mewn etholaeth drefol fel fy un i.

Yn yr un modd, mae angen inni sicrhau bod gan bobl fynediad at ddarpariaeth atal cenhedlu fel nad oes angen erthyliadau arnynt yn y lle cyntaf. Mae hynny i gyd yn rhan o ofal iechyd darbodus. Rwy'n gwybod bod gennym gardiau-C ar gyfer pobl dan 25 oed, fel y gallant gael condomau, ac mae hynny'n amlwg yn helpu i atal beichiogrwydd diangen yn ogystal â heintiau a drosglwyddir yn rhywiol, ac mae'r ddau beth yn eithriadol o bwysig i atal problemau gynaecolegol yn nes ymlaen.

Yr wythnos hon, clywais gan feddyg ymgynghorol ym maes iechyd menywod yn ysbyty'r menywod yn Lerpwl mai dulliau atalgenhedlu gwrthdroadwy hirdymor—LARCs—sef pigiad i'ch galluogi i beidio â beichiogi sy'n gweithio dros gyfnod hir, oedd yr ymyrraeth iechyd cyhoeddus mwyaf effeithiol. Fe wneuthum ei nodi oherwydd roeddwn o'r farn ei fod yn ddatganiad beiddgar iawn. Ond roedd hi'n dweud, yn Lloegr beth bynnag, ei bod hi'n anodd iawn cael gafael arno, a gwyddom o waith cynharach a wnaed gan Lywodraeth Cymru fod hwn yn ddull atal gwirioneddol effeithiol ar gyfer grwpiau bregus—pobl ifanc yn eu harddegau sydd wedi beichiogi ac sy'n amlwg eisiau sicrhau nad ydynt yn beichiogi eto.

Felly, mae angen inni sicrhau bod pob person sy'n rhywiol weithredol yn gallu cael y cyngor priodol ar gyfer eu hanghenion, a hefyd i ddiogelu eu hunain rhag heintiau a drosglwyddir yn rhywiol. Clamydia yw un o brif achosion anffrwythlondeb, sydd wedyn yn arwain at nifer enfawr o atgyfeiriadau at gynaecolegwyr, a thaith gymhleth a hir iawn i geisio gwrthdroi'r problemau a allai fod wedi eu creu gan glefydau a drosglwyddir yn rhywiol na chafodd eu trin yn ddigon effeithiol ac yn ddigon buan.

Nawr, fe wyddom hefyd, yn fwy diweddar, fod datblygiadau mawr wedi bod yn y gefnogaeth a roddwn i bobl gyda'r menopos, o ganlyniad i ymgyrchoedd gan bobl fel Triniaeth Deg i Fenywod Cymru, 'Y menopos yn y gweithle' TUC Cymru, a'r hyfforddiant i gyflogwyr sy'n cael ei gynnig gan bobl fel Jayne Woodman, sy'n cynnwys cefnogaeth gan Lywodraeth Cymru drwy Academi Wales. Roeddwn yn falch iawn o weld bod Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda wedi bod yn treialu holiadur i bawb dros 40 oed sy'n mynychu sgriniad serfigol, i dynnu eu sylw at y symptomau menopos y gallent fod yn eu profi. Mae hyn yn helpu i gynyddu gwybodaeth menywod am eu cyrff, ac yn eu harfogi â rhywfaint o wybodaeth cyn iddynt ymweld â'u meddyg teulu, fel bod ganddynt restr fach o bethau sy'n berthnasol i'r mater dan sylw, gan leihau hyd yr ymgynghoriad a chynyddu effeithiolrwydd yr ymgynghoriad hwnnw.