Mae sgrinio'n allweddol pan ddaw hi i iechyd menywod. Mae llawer o fywydau wedi cael eu hachub drwy gael diagnosis cynnar yn deillio o raglenni sgrinio. Mi roedd y symudiad tuag at sgrinio pum mlynedd yn hytrach na thair blynedd cynt yn benderfyniad yn seiliedig ar dystiolaeth. Mi roedd o'r penderfyniad cywir, ond mi gafodd y peth ei ddelio ag o mewn ffordd a oedd yn gwbl annerbyniol—cyfathrebu gwael, diffyg manylion, ac mae hynny'n digwydd yn rhy aml pan ddaw hi at gyflyrau iechyd menywod ledled Cymru. Ond, wrth gwrs, mae Jo's Cervical Cancer Trust yn pwysleisio nad ydy atal canser ceg y groth yn dechrau a gorffen efo sgrinio. Mae llawer mwy o waith i'w wneud o ran dilyn llwybr y claf wedi'r diagnosis.

I gloi, yn ôl Cancer UK, mae yna gyfraddau sylweddol uwch o ganser y groth yng Nghymru na sydd yna yng ngweddill y Deyrnas Unedig. Mae canser y fylfa yn effeithio ar tua 80 o ferched yng Nghymru bob blwyddyn—triniaeth arbenigol a chymhleth. Does gennym ni ddim gweithdrefnau sgrinio ar gyfer hynny o gwbl.

Mi roedd Cymru'n perfformio'n wael ar gyfraddau diagnosis, trin a goroesi canser, fel dwi'n dweud, ymhell cyn yr argyfwng COVID. Dyna pam rydyn ni ar y meinciau yma ac eraill wedi bod yn gofyn am gynllun canser ers blynyddoedd. Gadewch i ni heddiw yma, yng nghyd-destun merched yn benodol, a chanser gynaecolegol, i wneud yr alwad honno eto. Gallwn ni ddim gweithredu'n rhy gyflym pan fo'n dod at ganser a'r bygythiad i fywydau merched yng Nghymru.