Ym mis Mai, gelwais ar Lywodraeth Cymru i ddatblygu strategaeth iechyd menywod bwrpasol ar gyfer Cymru. Dylai strategaeth o'r fath ganolbwyntio ar gau'r bylchau rhwng y rhywiau mewn gofal iechyd, gan ddarparu buddsoddiad, cefnogaeth a thriniaeth gyson i iechyd menywod. Ond mae'r ddadl heddiw eto yn dangos bod cymaint o waith i'w wneud o hyd. Hyd yn oed cyn y pandemig COVID, sydd ar adegau yn gallu teimlo fel pe bai'n cael y bai am bopeth, roedd Cymru'n gweld bylchau sylweddol yn y gweithlu diagnostig a chanser, mewn delweddu, mewn endosgopi, patholeg, oncoleg anfeddygol. Mae'r GIG wedi dibynnu, onid yw, ar ewyllys da ei weithlu i gadw gwasanaethau'n weithredol.

Ym mis Gorffennaf eleni, dywedodd y ffigurau wrthym mai dim ond 34 y cant o ganserau gynaecolegol a gyrhaeddodd darged y llwybr lle'r amheuir canser i ddechrau triniaeth o fewn 62 diwrnod i'r pwynt lle'r amheuir canser yng Nghymru. Mae hyn ymhell islaw'r targed o 75 y cant o bobl yn dechrau triniaeth o fewn 62 diwrnod.

Yn 2017, lluniodd Pwyllgor Deisebau'r Cynulliad ar y pryd adroddiad a oedd yn galw am ymgyrch i godi ymwybyddiaeth o ganser yr ofari ymhlith y cyhoedd yng Nghymru. Hyd yma, ni fu unrhyw ymgyrch ymwybyddiaeth benodol ar ganser yr ofari, er gwaethaf lefelau isel o ymwybyddiaeth o symptomau canser yr ofari yng Nghymru. Mae bron i 400 o fenywod yng Nghymru yn cael diagnosis o ganser yr ofari bob blwyddyn. Bydd ymhell dros eu hanner yn marw o ganser yr ofari yng Nghymru bob blwyddyn. Os nad oes ymgyrch ymwybyddiaeth gyhoeddus, os nad oes ymwybyddiaeth gyffredinol o ganser yr ofari, gan gynnwys y symptomau cyffredin, pryd y dylai pobl ofyn am gyngor meddygol, nid yw'r rhai sydd â'r canser yn cael eu canfod a'u trin, ac mae canfod yn gynnar, fel y dywedais, yn hanfodol.

Mae Target Ovarian Cancer eisiau cwtogi'r llwybr diagnostig. Nawr, ar hyn o bryd, mae profion unigol yn cael eu cynnal ar wahân, gan adael menywod yn aros yn hirach am ddiagnosis. Rydym am weld y profion perthnasol yn cael eu cynnal ar yr un pryd, gan ganiatáu i fenywod gael diagnosis yn gynt.