7. Dadl y Ceidwadwyr Cymreig: Canser gynaecolegol

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:53 pm ar 28 Medi 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Janet Finch-Saunders Janet Finch-Saunders Conservative 4:53, 28 Medi 2022

(Cyfieithwyd)

Ie. Rydych yn gwneud pwynt dilys iawn. Pan fyddwn yn gwneud ymchwiliadau i ordewdra ymhlith plant, gwn fod gennym rai o'r ystadegau mwyaf gofidus. Felly, rydych chi'n gwneud pwynt dilys.

Tynnodd Russ George sylw at bryderon ein bod ni fel grŵp wedi bod â'r pryderon hyn dros y ddwy flynedd ddiwethaf a’r angen sydd wedi codi, a’i bod yn amlwg fod mwy o brofion yn rhan o’r ateb. Yn ôl Ymchwil Canser y DU, mae’r gyfradd o achosion canser gynaecolegol yn sylweddol uwch yng Nghymru, gyda 72 o achosion fesul 100,000 o fenywod, o gymharu â chyfartaledd y DU o 68. Fel pe na bai hynny’n ddigon drwg, nodwyd heddiw fod y gyfradd farwolaethau ar gyfer y canser hwn yn sylweddol uwch, gyda 26 o farwolaethau fesul 100,000 o fenywod, o gymharu â chyfartaledd y DU o 24. A Jenny, mae’r ffaith eich bod yn cydnabod bod canserau sy’n gysylltiedig â menywod yn bryder mawr, a bod angen mwy o atal, a gallu nodi arwyddion eu hunain—dylem oll, fel menywod, wybod beth i edrych amdano, beth sy'n normal, beth nad yw'n normal.

Ond nid cyfraddau achosion a marwolaethau yng Nghymru yw'r unig bethau yr ydym yn poeni amdanynt, ond yr amseroedd aros hefyd. Rydym yn deall yr effaith y mae’r pandemig wedi’i chael ar ddarpariaeth gwasanaethau yn y GIG, ond fe wyddom—gwnaeth Rhun bwynt dilys iawn fod rhai o’r problemau hyn yn bodoli yn ein system iechyd cyn y pandemig. Ym mis Gorffennaf eleni, dim ond 34 y cant o’r canserau hyn a gyrhaeddodd y targed ar gyfer llwybr lle'r amheuir canser o 62 diwrnod rhwng y pwynt amheuaeth a thriniaeth, o gymharu â 40 y cant ym mis Chwefror. Felly, mae'n peri cryn bryder, wrth inni siarad, ein bod yn gweld tuedd am i lawr. Cododd Joyce Watson bryderon dilys iawn am HPV, ac er bod datblygiadau wedi bod gyda'r brechlynnau, mae pryderon yn bodoli o hyd, wrth symud ymlaen. Mae targed Llywodraeth Cymru ei hun o 75 y cant a’r cyfrifoldeb am amseroedd aros hir iawn ar gyfer triniaeth canser ar ysgwyddau Llywodraeth Cymru, ac rwyf wedi fy nghalonogi’n fawr, a dweud y gwir, Weinidog, wrth weld eich bod wedi gwrando ac wedi derbyn yr holl sylwadau a wnaeth y Ceidwadwyr Cymreig, yn enwedig ynghylch cyflwyno cynllun gweithredu ar ganser ar unwaith. Ac unwaith eto, mae'n galonogol clywed eich bod yn mynd i'w roi ar waith a hynny cyn bo hir.

Mae angen inni sicrhau bod cynlluniau’r gweithlu ar gyfer arbenigwyr canser yn canolbwyntio ar iechyd gynaecolegol, gan yr ymddengys bod y canserau gynaecolegol hyn yn llithro drwy’r rhwyd mewn perthynas â thriniaeth. Mae cyd-Aelodau eraill wedi datgan bod gwir angen i ddatganiad ansawdd Llywodraeth Cymru ar gyfer canser fod yn gliriach, gan mai yng Nghymru y mae'r prinder mwyaf o arbenigwyr canser yn y DU. Mewn gwirionedd, rwy'n adleisio galwadau gan gyd-Aelodau ar Lywodraeth Cymru ac Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru i weithio tuag at gynnydd sylweddol mewn lleoedd hyfforddi, gyda chanolfannau canser diagnostig cyflym yn cael eu cyflwyno ledled y wlad fel y gallwn sicrhau bod y canserau hyn yn cael eu canfod yn llawer cynharach. Dadleuodd Natasha Asghar, fy nghyd-Aelod, fod arnom angen y gwasanaethau hyn yn fwy lleol, ynghyd â’r angen i gyflwyno gwir gydraddoldeb i fenywod mewn gofal iechyd. Yn anffodus, efallai y bydd canser bob amser yn bla ar ein bodolaeth, ond nid oes raid iddo fod cynddrwg ag y mae ar hyn o bryd. Ar ôl y ddadl hon heddiw, rwy'n credu y byddwch yn bwrw ymlaen â’r pryderon hyn. Mae’n galonogol clywed eich bod yn cefnogi ein cynnig heddiw—diolch am hynny, a dywedaf hynny ar ran y grŵp i gyd. Buffy Williams, roedd eich cyfraniad a’ch cyfeiriad at gronfa Forget Me Not yn berthnasol iawn yn wir. Nid yw Buffy yma, ond lle bynnag yr ydych.

Beth bynnag, diolch, Weinidog. Diolch, Ddirprwy Lywydd. Diolch am eich holl gyfraniadau, a diolch i fy ngrŵp am gyflwyno’r ddadl hon. Diolch.