Part of the debate – Senedd Cymru am 5:11 pm ar 4 Hydref 2022.
Rwy'n croesawu'r datganiad gan y Gweinidog yn fawr. Ni allwn barhau i golli rhywogaethau. Byddwn i'n cymryd mwy na fy munud i restru'r rhywogaethau yng Nghymru sydd dan fygythiad, ond mewn bioamrywiaeth, wrth gwrs, mae angen ecwilibriwm arnon ni. Ni allwn fforddio colli ysglyfaethwyr y pen uchaf. Os ydyn ni'n colli ysglyfaethwyr y pen uchaf, yna mae anifeiliaid yn is i lawr y gadwyn fwyd yn lluosi'n aruthrol, gan roi pwysau ar anifeiliaid ymhellach i lawr y gadwyn fwyd. Rydym wedi gweld hynny, er enghraifft, gyda llygod mawr; mae'r anifeiliaid a oedd yn arfer eu bwyta wedi cael eu lleihau ac felly o ganlyniad yr hyn yr ydyn ni'n ei weld yw llawer iawn mwy o lygod mawr nag a oedd yn arfer bod gennym. Beth mae Llywodraeth Cymru'n mynd i'w wneud i gefnogi ysglyfaethwyr y pen uchaf sy'n bwysig iawn i fioamrywiaeth?
Ar afonydd a'r môr, ni allwn barhau i'w orlifo â charthion heb eu trin a llygredd amaethyddol. Rydym wedi gweld tyfiant algâu yn Afon Gwy a achosir gan lygredd amaethyddol. Gwnaeth CNC waith ymchwil a ysgogwyd gan dyfiant gormodol o algâu, a achosir yn aml gan lefelau ffosffad uchel yn y dŵr. Trodd rhannau o'r afon yn wyrdd yn ystod tywydd heulog a phan oedd llif y dŵr yn isel, gan achosi niwed posibl i ecosystemau a bioamrywiaeth. Ond nid yn yr afon yn unig y ceir y llygredd; mae'n rhedeg i'r môr. Felly, pa gamau ychwanegol y mae Llywodraeth Cymru yn eu cynllunio i atal llygredd afonydd a'r môr? Yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg, roedd cred y gallech bwmpio unrhyw beth i'r môr a byddai'n diflannu. Rydym ni nawr yn gwybod nad yw hynny'n wir, felly gobeithio y gallwn ni gymryd rhywfaint o gamau.