6. Datganiad gan y Gweinidog Newid Hinsawdd: Bioamrywiaeth

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:03 pm ar 4 Hydref 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Delyth Jewell Delyth Jewell Plaid Cymru 5:03, 4 Hydref 2022

(Cyfieithwyd)

Diolch, Gweinidog. Rwy'n falch bod Llywodraeth Cymru nawr, rwy'n gobeithio, yn symud tuag at agenda mwy uchelgeisiol o ran mynd i'r afael â'r argyfwng natur. Mae'r dadleuon am y maes hwn yr ydyn ni wedi eu cael yn y Siambr, rwy'n credu, wedi dangos bod pob un ohonom ni wedi cydnabod pwysigrwydd hanfodol gwarchod ac adfer bioamrywiaeth i Gymru, ond y byd ehangach hefyd. Ac rwy'n falch iawn fod Plaid Cymru wedi arwain y ffordd wrth alw ar y Senedd i ddatgan argyfwng natur ac i Lywodraeth Cymru ymrwymo i dargedau adfer natur sy'n gyfreithiol rwymol a chau'r bwlch llywodraethu amgylcheddol hwnnw. Ni oedd y wlad gyntaf i ddatgan argyfwng natur yn ffurfiol, sy'n beth cyffrous a phwysig iawn, ond heddiw rydym yn dal i aros am nodau'r polisi ynghylch hynny er mwyn iddo ddwyn ffrwyth. Mae'r ymrwymiadau yn ein cytundeb cydweithredu, wrth gwrs, yn sicr yn gamau tuag at Gymru fwy positif o ran natur. Edrychwn ymlaen at barhau â gwaith cydweithredol ar hynny. Nawr, ar yr heriau yn y maes hwn, yn cael eu cydnabod—er gwaethaf unrhyw un o'r rheiny—rwy'n credu bod angen i ni fynd i'r afael â'r ffaith bod cynnydd, yn anffodus, wedi bod yn araf o ran gwarchod byd natur, oherwydd mae natur yn parhau i ddirywio a bydd yn dal i wynebu sawl bygythiad.

Gweinidog, byddwch chi'n gwybod bod Llywodraeth y DU wedi nodi manylion Bil newydd sy'n bygwth diwygio neu ddileu cyfreithiau amgylcheddol hanfodol. Mae rhai o'r deddfau hyn a allai gael eu dileu yn amddiffyn rhai o'n bywyd gwyllt a'n mannau gwyrdd mwyaf agored i niwed—maen nhw'n amddiffyn dŵr glân, aer glân, traethau glân ac afonydd. Byddai unrhyw un o'r gweithredoedd hyn yn digwydd yn drychineb; gyda'i gilydd, yn gyflym un ar ôl y llall, fyddai hyn yn ddim llai nag yn ymosodiad ar fyd natur. Nawr, rydw i wir yn cydnabod bod yr archwiliad dwfn yn dangos bod Llywodraeth Cymru yn cymryd camau sydd i'w croesawu tuag at roi ei nodau ar gyfer adfer byd natur ar waith a chryfhau'r rhwydwaith safleoedd gwarchodedig yng Nghymru. Rwy'n nodi i'r Prif Weinidog ddweud ym mis Gorffennaf bod Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i gynnal safonau amgylcheddol yr UE. Felly, a gaf ofyn i chi, Gweinidog, pa asesiad y mae Llywodraeth Cymru wedi'i wneud o effeithiau posibl Bil Cyfraith yr UE a Ddargedwir (Dirymu a Diwygio) a chynllun twf ar gyfer yr amgylchedd yng Nghymru, a pha sgyrsiau yr ydych chi'n eu cael gyda Llywodraeth y DU i sicrhau nad yw ei chynlluniau yn effeithio ar allu Cymru i benderfynu a chyflawni ein huchelgeisiau amgylcheddol ein hunain, os gwelwch yn dda?

Mae'r archwiliad dwfn yn cynnwys argymhelliad i ddatblygu deddfwriaeth sylfaenol—mae hyn wedi codi'n barod—i sefydlu targedau adfer natur cyffredinol, ac y byddai hynny'n cael ei osod mor gynnar â phosibl yn nhymor y Senedd hwn. Mae hynny'n amlwg yn rhywbeth i'w groesawu'n fawr oherwydd mae angen y targedau cyfreithiol hynny sy'n gyfreithiol rwymol ar frys. Rwy'n credu, yng Nghymru, fod gennym y cyfle hwn yma i fod yn well wrth osod, ie, nodau uchelgeisiol ac olrhain cynnydd tuag at y nodau hynny. Allwn ni ddim fforddio degawd arall o fusnes-fel-arfer ar gyfer natur. Rwy'n credu y byddai pawb—wel, gobeithio y byddai pawb—yn cytuno ar y pwynt hwnnw. Felly, a allwch chi gadarnhau y bydd hyn yn cynnwys targedau ar gyfer lluosogrwydd a dosbarthiad rhywogaethau, ynghyd â maint ac ansawdd cynefinoedd, fel rhan o'r gyfres hon o dargedau adfer natur sy'n gyfreithiol rwymol, hirdymor a dros dro?

Yn olaf, Gweinidog, ydych chi'n cytuno, yn sgil cynlluniau Llywodraeth y DU, ei bod hi'n bwysicach nag erioed i sicrhau'r ddeddfwriaeth hanfodol hon i Gymru a fydd yn cau'r bwlch llywodraethu amgylcheddol presennol? Ac a wnewch chi gadarnhau bod gwaith i ddatblygu'r targedau a'r trefniadau llywodraethu—yr holl bethau hynny sydd eu hangen mor hanfodol—yn mynd i ddechrau cyn gynted â phosibl wrth ragweld y ddeddfwriaeth hon sydd i ddod os gwelwch yn dda? Diolch.