7. A wnaiff y Cwnsler Cyffredinol ddatganiad ar rôl y Goruchaf Lys wrth weinyddu cyfiawnder yng Nghymru? OQ58498

Diolch am y cwestiwn. Rwy’n falch o nodi bod Cymru’n cael ei chynrychioli eto yn y Goruchaf Lys, ar ôl i’r Arglwydd Lloyd-Jones gael ei ailbenodi fis diwethaf. Rwy’n parhau i ddweud wrth yr Arglwydd Ganghellor a Gweinidogion cyfiawnder fod angen cynrychioli barnwriaeth Cymru yn ein llys uchaf mewn ffordd ffurfiol, nid damweiniol. 

Diolch yn fawr iawn i'r Cwnsler am yr ymateb. Bydd y Cwnsler yn ymwybodol o'r achos yn y Goruchaf Lys ynghylch cynlluniau datblygu hanesyddol yn Aberdyfi yn Nwyfor Meirionnydd. Rŵan, dwi'n deall mai nifer fach o achosion o Gymru sydd yn cyrraedd y Goruchaf Lys, ac mae rhai o'r achosion yma yn ymwneud â materion sydd wedi'u datganoli, megis cynllunio. Ond, wrth gwrs, gan fod y Goruchaf Lys yn eistedd yn Llundain, mae yna gwestiwn weithiau ynglylch y ddealltwriaeth o faterion wedi'u datganoli. Fel ddaru'r Cwnsler Cyffredinol ddweud, rwyf innau'n croesawu'r penodiad diweddar. Pan oedd Lady Hale yn llywydd y Goruchaf Lys, mi fyddai hi'n sicrhau bod achosion yn ymwneud â'r gwledydd datganoledig yn cael gwrandawiad yn y gwledydd hynny, ond dydy'r arfer yma ddim wedi parhau, ac mae achos Aberdyfi yn cael gwrandawiad yn Llundain. Ydy'r Cwnsler Cyffredinol yn cytuno gyda fi y dylid sicrhau bod y Goruchaf Lys yn dod i'r gwledydd datganoledig? Pa drafodaethau mae'r Cwnsler Cyffredinol wedi eu cael i geisio sicrhau hynny?

Yn gyntaf, diolch am y cwestiwn. Unwaith eto, mae'n bwynt pwysig. Wrth gwrs, cyfarfûm â'r Farwnes Hale yn ddiweddar iawn—yn gynharach yr wythnos hon mewn gwirionedd. Rwy'n croesawu'r camau sy'n cael eu cymryd yn y Goruchaf Lys i ddod â chyfiawnder yn agosach at y cymunedau y mae'n eu gwasanaethu y tu allan i Lundain. Cynhaliwyd y llys yma, fel y dywedwch, ym mis Gorffennaf 2019, ac edrychaf ymlaen at gynnal rhagor o wrandawiadau'r Goruchaf Lys yng Nghymru. Ond mae'r pwynt a godwch yn un arbennig o ddilys, sef mai dyna lle mae materion sy'n ymwneud â Chymru neu gyfraith Gymreig yn digwydd, ac os ydynt yn mynd i'r Goruchaf Lys, dylent gael eu clywed yng Nghymru. Mae hynny'n rhywbeth rwy'n ei gefnogi'n fawr ac fe fyddaf yn ei annog. Rwy'n barod i edrych ar hynny ymhellach gyda'r bwriad o gyflwyno sylwadau pellach o bosibl. Rwyf wedi darllen yr adroddiadau ar hynny. Rwy'n sicr yn cytuno ein bod ni'n awyddus i'r Goruchaf Lys ymdrin â materion Cymreig yng Nghymru. Nid wyf yn credu bod drws caeedig ar hynny mewn perthynas â'r Goruchaf Lys. Rwy'n tybio y gallai fod yn rhywbeth i'w wneud â'r cyfreithwyr a ddefnyddiwyd lawn cymaint ag unrhyw beth arall. Ond fel mater o egwyddor, lle sy'n briodol, a byddai'n briodol ar gyfer gwrandawiadau sy'n cynnwys cyfraith Gymreig yn fy marn i, dylai'r Goruchaf Lys glywed yr achosion hynny yng Nghymru. Rwy'n credu bod hynny'n ofyniad ar gyfer y dyfodol.