Part of the debate – Senedd Cymru am 4:18 pm ar 5 Hydref 2022.
Diolch, Lywydd. Hoffwn ddechrau drwy gofnodi fy niolch i'r Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai, yn enwedig y Cadeirydd, am eu hymchwiliad manwl ac ystyriol i fater cymhleth ail gartrefi. Ar ran fy nghyd-Aelodau yn y Cabinet, ymatebais i adroddiad ac argymhellion y pwyllgor, ac rydym wedi derbyn pob un ohonynt. Rydym ni, ac mewn llawer o achosion, roeddem ni'n gweithredu'r rheini'n ymarferol drwy ein gweithgaredd trawslywodraethol a'n cydweithio agos gyda Phlaid Cymru ar y mater hwn.
Fel y gwyddoch, mae ymateb i'r heriau a gaiff eu creu gan nifer fawr o ail gartrefi a thai gwyliau tymor byr yn galw am ymateb holistig ac integredig. Nodwyd hyn yn fy natganiad ar ein dull gweithredu trawslywodraethol sydd â thair elfen iddi, ac mae hefyd yn nodwedd allweddol o'n cytundeb cydweithio â Phlaid Cymru. Rydym wedi ymrwymo i fesurau radical, effeithiol a chytbwys i'w gweithredu ar unwaith er mwyn sicrhau ein bod yn mynd i'r afael â'r heriau'n uniongyrchol ac yn rhoi cefnogaeth bellach i bobl allu byw'n fforddiadwy yn eu cymunedau. Heb os, mae'r her hon wedi'i gwneud yn llawer mwy cymhleth oherwydd yr argyfwng costau byw a'r cythrwfl yn y farchnad, ac yn arbennig y cythrwfl yn y farchnad dai a achoswyd gan—nid wyf yn gwybod beth y maent yn ei alw erbyn hyn—rwy'n credu mai 'cyllideb fach' yw'r term y maent wedi'i dderbyn, cyllideb fach y Llywodraeth, a thynnu cymaint o gynhyrchion morgais yn ôl oddi wrth brynwyr tro cyntaf yn enwedig. Ni allaf ddeall sut y gall y Ceidwadwyr sefyll yno a'n beirniadu ni am yr hyn a wnawn, o ystyried y gofid a'r llanastr llwyr y maent wedi'i greu yn y farchnad dai.
Beth bynnag, rydym wedi gweithio'n gyflym ac yn frwdfrydig i roi nifer o gamau arwyddocaol ar waith dros y flwyddyn. Lywydd, fe wnaf nodi'n gyflym yr amrywiaeth o weithgareddau sydd ar y gweill heddiw, gan eu bod yn helaeth ac ychydig iawn o amser sydd gennyf, ac fe wnaf amlinellu wedyn sut rydym am barhau i symud ymlaen. Yr wythnos diwethaf, fel yr addawyd yn natganiad y Prif Weinidog ac Adam Price ar 4 Gorffennaf, fe wnaethom osod rheoliadau sy'n rhoi llawer mwy o reolaeth i awdurdodau cynllunio lleol dros niferoedd ail gartrefi a llety gwyliau tymor byr yn eu cymunedau yn y dyfodol lle mae tystiolaeth leol yn dangos bod yna broblem. Bydd hyn yn caniatáu i awdurdodau lleol roi llawer mwy o ystyriaeth i amgylchiadau lleol.
Rydym wedi bod yn gweithio a byddwn yn parhau i weithio gydag awdurdodau cynllunio lleol yng Ngwynedd a Pharc Cenedlaethol Eryri fel rhan o gynllun peilot Dwyfor. Rydym yn eu cynorthwyo i adeiladu sylfaen dystiolaeth gyffredin y gellir ei defnyddio i lywio pob ymyrraeth polisi lleol. Rwyf hefyd wedi ymrwymo i gefnogi costau gweithredu, wrth inni ddysgu gwersi a gwneud asesiad o gost ac effaith. Bydd y dysgu hwn o fudd cenedlaethol. Er hynny, rwyf am ddweud yma, mewn ymateb uniongyrchol i Mabon, fod y rheolau, wrth gwrs, yn berthnasol i bawb yn awr, ond rydym yn gweithio'n fwyaf arbennig gyda'r ardaloedd peilot i ddeall eu harwyddocâd o ran adnoddau. Felly, nid yw hynny'n golygu na all llefydd eraill barhau i'w wneud, ond rydym yn edrych yn arbennig ar gasglu data ar beth yw'r goblygiadau i awdurdodau lleol mewn perthynas ag adnoddau—os caf wneud y pwynt hwnnw'n gwbl glir.