Rwy'n credu bod y sefyllfa ychydig yn wahanol yng Ngogledd Iwerddon, o ran ei phroses arbennig hi. Rwy'n credu, o ran y farn gyffredin sydd ymysg pob un o'r pleidiau, ein bod ni i gyd yn gytûn o ran yr angen i wleidyddion fod yn ysbrydoli pobl, ac mae honno'n ddyletswydd i ni. Rwy'n credu, ar gyfer ysbrydoli, ei bod hi'n rhaid i ni gynnig cyfleoedd ar gyfer gwir ymgysylltiad hefyd, ac rwyf i o'r farn fod hynny'n rhywbeth y mae angen ei ystyried gyda'r system addysg ac ati. Wrth gwrs, fe geir amrywioldeb, ac yn amlwg mae yna gyfleoedd drwy'r cwricwlwm newydd o ran grymuso addysg ddinesig, sydd yn gwbl sylfaenol yn fy marn i, ond y gallu hefyd i ymgysylltu mewn ffordd deg â phleidleiswyr ifanc—gydag ysgolion ac yn y blaen—mewn ffordd deg ac amhleidiol ynglŷn â'r ffordd y mae'r system etholiadol yn gweithio, ond o ran sut fath o faterion sy'n gallu codi hefyd.

Ar nodyn personol, rwyf i bob amser wedi teimlo yn siomedig iawn am nad yw cymaint â hynny o ysgolion yn dysgu pobl am undebau llafur, am y mudiad cydweithredol a phethau o'r fath—mae pethau fel hynny wedi bod yn bwysig iawn yn ein hanes ni—ond mater arall ydyw hwnnw. Yn amlwg, fe fydd yna broblem o ran unrhyw newidiadau a sut mae rhoi cyhoeddusrwydd iddyn nhw a'r broses ymgysylltu yn hynny o beth, dyna rywbeth a fydd yn cael ei ystyried yn yr ymgynghoriad, ond yn amlwg mae hynny'n hynod bwysig.

O ran y cynllun treialu, rwy'n credu mai'r pwynt pennaf fydd hwn: os byddwn ni'n sefydlu cronfa ddata genedlaethol o ran cofrestru awtomatig—yn y bôn, digideiddio'r system etholiadol yw hyn—ni allwn ni wneud hynny mewn gwirionedd, oherwydd nid yw'r gallu gennym ni i wneud hynny. Mae angen sefydlu'r ddeddfwriaeth; fe allwn ni gael y cynllun treialu wedyn. Fe ddaw'r cynllun treialu ar ôl i ni gael y ddeddfwriaeth, a dyna pam mae'r amserlen yn bwysig iawn. Fe fydd y cynllun treialu hwnnw gennym ni i asesu'r gwahanol ffynonellau y gellir cael y wybodaeth ohonyn nhw, oherwydd mae'n rhaid i ni sicrhau bod y system sy'n cael ei sefydlu gennym ni a'r cronfeydd data yr ydym ni'n eu defnyddio ac argaeledd y wybodaeth a sut y caiff ei chynnal wedyn (1) yn parchu preifatrwydd, ond yn gadarn ac yn cynnal hyder yng ngonestrwydd y system etholiadol.

Mae gennym ni eisoes, wrth gwrs, lawer iawn o gronfeydd data. Mae gan y GIG gronfa ddata enfawr yn barod. Yr hyn y mae hynny'n ei olygu, wrth gwrs—. Un o'r pethau yw y byddai'r gofrestr etholiadol, fel y cyfryw—neu'r gronfa ddata honno—yn rhestr gaeedig. Felly, ni fyddai honno ar gael i'w gwerthu, fel y mae hi ar hyn o bryd mewn rhai ffyrdd. Ac rwy'n credu mai peth da iawn fyddai hynny. Fe fyddai hi ar gael i'r awdurdodau priodol fynd ati hi yn ôl yr angen.

O ran y bwrdd rheoli a chydlyniad etholiadol, wel, wrth gwrs, mae hwnnw'n rhywbeth a sefydlwyd yn gwbl wirfoddol ymhlith swyddogion cofrestru etholiadol. Y ni yw un o'r ychydig leoedd nad oes bwrdd rheoli etholiadol cenedlaethol statudol mewn gwirionedd. Felly, yr hyn y mae'r ddeddfwriaeth yn ei gynnig yw ein bod ni'n creu un felly mewn gwirionedd—creu, mewn gwirionedd, strwythur cenedlaethol addas ydym ni ar gyfer rheoli a chydlynu etholiadau o gwmpas Cymru mewn ffordd wirioneddol, gyda'r holl fanteision a fyddai'n dod o ran gwneud y mwyaf o ddefnyddio technoleg, systemau, cysondeb, cydnerthedd ac yn y blaen.

O ran y bwrdd taliadau, rwy'n credu mai mater mewn gwirionedd yw hwnnw o fod â chyfle i ymgorffori rhywbeth mewn corff arall sydd yn y bôn yn fater o effeithlonrwydd ac effeithiolrwydd yn y ddeddfwriaeth. Felly, fe geir cynnig ynglŷn â hynny hefyd. Rwy'n gobeithio fy mod i wedi ateb y pwyntiau i gyd.