5. Dadl ar Adroddiad Pwyllgor yr Economi, Masnach a Materion Gwledig: Adolygiad o Reoliadau Adnoddau Dŵr (Rheoli Llygredd Amaethyddol) (Cymru) 2021

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:50 pm ar 12 Hydref 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour 3:50, 12 Hydref 2022

(Cyfieithwyd)

Yr wythnos diwethaf, cyhoeddais ddatganiad ysgrifenedig yn sgil y trafodaethau hynny gyda Phlaid Cymru, sy’n nodi ein bwriad i wneud darpariaeth i gynnal ymgynghoriad i archwilio’r cynnig hwn, ac i gyflwyno newidiadau i’r rheoliadau os tybir bod cynllun o'r fath yn ymarferol i ffermwyr ac yn diogelu'r amgylchedd y maent hwy, fel pob un ohonom, yn ddibynnol arno. Felly, i dawelu meddwl Jane Dodds, hoffwn ddweud na allaf achub y blaen ar yr ymgynghoriad. Mae'n ymgynghoriad ystyrlon, felly nid oes unrhyw gynllun wedi'i lunio yn y ffordd y gofynnwch i gael rhywfaint o sicrwydd, gan y byddai'n amhriodol cael ymgynghoriad nad oedd yn ystyrlon. Gofynnodd Huw Irranca-Davies a fydd yna ailfeddwl sylfaenol—ddim o gwbl. Dim ond gohirio un rheoliad yw hyn wrth inni edrych ar gynllun trwyddedu, a byddwn yn gweithio gyda Phlaid Cymru i lunio’r cynllun hwnnw, a byddwn yn cynnal ymgynghoriad llawn. Paul Davies, unwaith eto'n sôn am y cynllun trwyddedu, fe sonioch am yr angen i sicrhau na cheir rhagor o fiwrocratiaeth, ac af yn ôl at yr hyn a ddywedais wrth Jane Dodds, y bydd yr ymgynghoriad yn cael ei gynnal; bydd yn ymgynghoriad 12 wythnos. Os gwelwch yn dda, bawb, cyflwynwch eich safbwyntiau, oherwydd felly, wrth inni lunio'r cynllun, yn amlwg, gallwn sicrhau bod yna lai o fiwrocratiaeth.

Nid yw’n bosibl derbyn argymhelliad y pwyllgor mewn perthynas ag argymhelliad 1 yn y ffordd y’i lluniwyd—pwynt y credaf fy mod wedi’i egluro’n fanwl yn fy ymateb i adroddiad y pwyllgor. Fodd bynnag, rwy'n gobeithio y bydd y pwyllgor yn gweld bod hyn yn cynnig ffordd o ymateb yn gadarnhaol yn yr ysbryd y gwn y bwriadwyd yr argymhelliad.

Mae Rheoliadau Adnoddau Dŵr (Rheoli Llygredd Amaethyddol) (Cymru)—nid parthau perygl nitradau, Sam, efallai eich bod chi am barhau i drafod parthau perygl nitradau; yn amlwg, rydych yn gwybod beth yw'r gwahaniaeth, nid wyf fi—yn gwbl hanfodol er mwyn cyflawni ein rhwymedigaethau cyfreithiol domestig a rhyngwladol. Ac er bod y rheoliadau'n canolbwyntio ar nitradau, mae'r camau gweithredu sy'n ofynnol ar eu cyfer hefyd yn fodd angenrheidiol o fynd i'r afael ag amrywiaeth o faterion eraill, a gwn eu bod oll yn hynod bwysig i'r Aelodau ar draws y Senedd.

Mae ymdrin â llygredd amaethyddol yn flaenoriaeth bwysig ac angenrheidiol i liniaru effaith yr argyfwng hinsawdd, oherwydd y nwyon tŷ gwydr y mae'n eu cynnwys, yn ogystal â'r allyriadau sy'n cael eu rhyddhau o ganlyniad i'r niwed amgylcheddol y mae'n ei achosi, ac fel y nododd Jane Dodds, mae angen dull gweithredu tîm Cymru er mwyn i hyn weithio. Llygredd amaethyddol yw prif ffynhonnell llygredd amonia niweidiol, sy'n gallu amharu ar ddatblygiad ysgyfaint plant a lefelau clefyd y galon, yn ogystal â chadwraeth coetiroedd hynafol.

Cododd cryn dipyn o Aelodau’r £20 miliwn. Soniodd James Evans am y peth, ac yn amlwg, nid yw'n credu ei fod yn ddigon. Ac fel y dywedodd Llyr, ni chredaf y byddai unrhyw un yn dweud mai dyna fyddai'r swm cyntaf o arian yr ydym wedi'i ddarparu; rydym wedi darparu cyllid sylweddol. Ond gadewch imi ddweud wrthych: nid oes gennyf bot o arian lle gallaf ddod o hyd i £20 miliwn arall, ac mae'n drueni fod Llywodraeth y DU wedi rhoi'r bancwyr yn gyntaf, yn hytrach na'n ffermwyr gweithgar. Gofynnodd Joyce Watson am rywfaint o sicrwydd ynghylch peidio â thalu ffermwyr ddwywaith, ac rwyf bob amser wedi dweud na allem roi arian cyhoeddus i sicrhau bod ffermwyr yn cydymffurfio â’r rheoliadau a oedd eisoes ar waith, felly gallaf roi sicrwydd i chi ynglŷn â hynny.

Soniodd sawl Aelod am y dechnoleg newydd, ac aeth Cefin Campbell a minnau i Gelli Aur i weld sut yr oedd y dechnoleg honno’n dod yn ei blaen, ac mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn falch iawn o gefnogi hynny. Nid oeddwn wedi bod yno ers rhyw dair blynedd, rwy’n credu, ac roedd yn dda gweld y cynnydd a oedd yn cael ei wneud. Ond rydym yn dal i weld achosion o lygredd amaethyddol a gadarnheir bob mis yn cyrraedd ffigurau dwbl eto eleni, ac mae’n rhaid inni wneud rhywbeth yn awr. Mae llygredd amaethyddol hefyd yn ffynhonnell sylweddol o lygredd ffosffad, sydd ar hyn o bryd yn atal gwaith datblygu tai a seilwaith allweddol arall y gwyddom fod ei angen ar frys i wella bywydau pob cymuned yng Nghymru. Felly, rwy'n croesawu'r cyfle yn y ddadl hon i danlinellu fy ymrwymiad i gamau gweithredu ar yr hinsawdd, i aer glân, i ansawdd dŵr ac i atal a gwrthdroi’r dirywiad mewn bioamrywiaeth, a gwn fod ffermwyr—y rhan fwyaf ohonynt—yn rhannu’r pethau hynny hefyd. A bydd unrhyw benderfyniad a wnaf yn anrhydeddu ac yn datblygu'r ymrwymiadau hynny, a gadewch imi atgoffa pawb, mae'r ymrwymiadau hyn wedi'u hymgorffori yn y gyfraith. Maent yn adlewyrchiad o'n cyfrifoldeb moesol i drosglwyddo treftadaeth naturiol Cymru i’r genhedlaeth nesaf mewn gwell cyflwr nag y'i cawsom.

Wrth drafod ein rhwymedigaethau amgylcheddol, yn anffodus, mae angen tynnu sylw at y ffaith bod Llywodraeth Geidwadol y DU wedi nodi ei bwriad i ddiddymu holl gyfreithiau'r UE a ddargedwir, ac mae hynny’n cynnwys mesurau diogelu amgylcheddol hanfodol. Felly, credaf fod hwn yn bolisi hynod annoeth a fydd yn achosi, ar y gorau—[Torri ar draws.]. Iawn.