A gaf fi ddiolch i'r pwyllgor am yr adroddiad ac am y ddadl heddiw? Rhaid imi ddweud bod llawer o argymhellion a dadansoddiadau da o'i fewn, gan ganolbwyntio'n enwedig ar faterion rhyddhau cleifion a sut yr ymdriniwn â hynny. Rwy'n credu ei fod hefyd yn cydnabod bod hyn yn eithriadol o heriol, yn hynod gymhleth ac nad oes un newid syml a all ddatrys hyn. Mae angen inni wneud amrywiaeth o bethau.

Weinidog, yn fy sylwadau agoriadol rwyf am fyfyrio ar y ffaith bod y GIG, y staff o fewn y GIG, o'r clinigwyr a'r nyrsys i'r bobl sy'n glanhau'r theatrau llawdriniaethau ac yn eu paratoi a'r porthorion, yn gwneud gwyrthiau bob dydd, ac rwy'n cael gwybod hynny gan fy etholwyr hefyd. Felly, er bod pwysau aruthrol, pwysau digynsail mae'n debyg, ar y system ac nad yn y gaeaf yn unig, fel yr oeddech chi'n ei ddweud, y mae'n digwydd mwyach, ond bob diwrnod o'r flwyddyn, a bod y gofynion yn cynyddu ynghylch yr hyn yr ydym yn ei ddisgwyl gan y GIG yn ogystal â'r heriau y mae'n eu hwynebu wedi'r pandemig a'r pwysau costau arno, mae'n perfformio gwyrthiau, ac rwy'n gwybod hynny. Bu farw fy nau riant yn ystod y blynyddoedd diwethaf, ac roedd y driniaeth a gawsant a'r gofal a gawsant dros y blynyddoedd, mewn lleoliadau acíwt a phan aethant i mewn i'r ysbyty ar y diwedd heb ddod yn ôl allan, yn gwbl anhygoel, ac rwy'n herio unrhyw le yn y byd i roi'r gofal a gawsant a'r tosturi a'r driniaeth a gawsant. 

Mae'r adroddiad hwn yn canolbwyntio ar rywbeth y bûm yn myfyrio arno ar ôl i mi ymweld â'r ysbyty y mae Sarah a minnau yn ei rannu, Ysbyty Tywysoges Cymru, yn ddiweddar. Fe wneuthum gyfarfod a siarad yn fanwl ac yn hir iawn gyda staff y gwasanaethau brys yn yr adran damweiniau ac achosion brys ac yn ehangach. Soniais fy mod bob amser wedi gwybod bod yr uned damweiniau ac achosion brys honno wedi cael ei chanmol o bryd i'w gilydd am y dull ymarfer gorau sydd ganddi o ymdrin â chleifion, drwy nodi'r broblem wrth ddod oddi ar yr ambiwlans a'u cael i mewn i'r ysbyty, ac yn y blaen. Mae wedi bod yn arloeswr dros nifer o flynyddoedd. Ac maent yn dal i wneud yr hyn y credant sy'n ymarfer gorau, ond y ffaith syml amdani yw—. Roedd eu dadansoddiad yn ddiddorol, oherwydd teimlant eu bod bellach wedi cael eu dal mewn sefyllfa lle na allant ddarparu gofal o'r safon sydd ei hangen, ac nid yw'n ymwneud â'r hyn a welwch ym mhen blaen yr ysbyty, ond yn hytrach yr hyn a welwch yn y cefn; sef rhyddhau cleifion.

Roeddent yn gweld y ffaith bod gennych ambiwlansys yn ciwio fel symptomau; roeddent yn gweld y ffaith bod gennych bobl gorfod aros yn rhy hir mewn adrannau gwasanaethau brys fel symptomau, yn eistedd mewn cadeiriau pan ddylent fod mewn gwelyau, yn gorwedd mewn gwelyau pan ddylent fod ar ward, ac yn y blaen, a phan fyddant yn cyrraedd y ward, yn gorfod aros ar y ward honno'n rhy hir a methu gadael yr ysbyty oherwydd problemau gyda rhyddhau. Maent yn gweld pobl, fel sydd wedi cael ei nodi yn y ddadl hon yn barod, yn dod yno—nid pobl sy'n dod yno am resymau ofer, gwirion o fewn y gwasanaethau brys yw'r rhain; maent fel arfer yn llawer hŷn, maent fel arfer yn llawer salach erbyn iddynt gyrraedd. Felly, nid pobl y gallwch eu troi ymaith.

Roedd Luke yno gyda mi ar yr ymweliad hwn; clywsom hyn wyneb yn wyneb gan staff rheng flaen yno. Ni allant eu cael ar y wardiau, ni allant eu symud allan o'r gwasanaethau brys, ac ni allant eu symud wedyn o'r ysbyty i ofal cofleidiol da yn eu cartrefi—er gwaethaf, gyda llaw, yr hyn yr oedd Jenny yn cyfeirio atynt fel arferion da iawn yng Nghwm Taf ac yn ardal Pen-y-bont ar Ogwr gyda'r gofal cofleidiol a gwasanaeth nyrsio a ddarparerir; er gwaethaf gwasanaeth Gofal a Thrwsio gwych—byddwn i'n dweud y gorau yng Nghymru—sydd ag ôl-groniad mor hir â'ch braich. Felly, mae pob rhan o'r peth y dibynnwn arno ar gyfer rhyddhau cleifion adref yn gwegian.

Yn y cyfamser, fel yr oedd Sarah yn gywir i ddweud, rydym o dan y capasiti yn sylweddol yn ardal Pen-y-bont ar Ogwr gyda gofal cam-i-lawr. Felly, rwyf am ddweud wrthych, Weinidog, ynghylch y mater a godais ar y llawr ddoe am hen Ysbyty Cymunedol Maesteg—annwyl iawn, a gwerthfawr iawn—dyma gyfle yma, yn rhyfedd iawn, y gallai honno fod yn un o'r rolau y mae ysbyty Maesteg yn eu darparu yn y dyfodol. Ond mae angen inni ddod o hyd i fwy o gapasiti eto yn ardal Pen-y-bont ar Ogwr.

Yn bendant mae yna faterion sy'n galw am ein sylw er mwyn chwalu'r pethau cyllido sy'n dal i aros ar ôl yr holl flynyddoedd rhwng awdurdodau lleol a byrddau iechyd. Rydym wedi eistedd gyda hwy—rwyf fi wedi eistedd gyda hwy—ac wedi dweud wrthynt, 'Rydym yn gwybod beth yw'r broblem yma gyda diffyg capasiti i allu symud cleifion allan. Rhowch eich pennau at ei gilydd, rhowch eich cyllid at ei gilydd a phenderfynwch sut yr ydych am ei wneud, a symudwch ymlaen.' Rwy'n gwybod eu bod yn ceisio ei wneud, Weinidog, ond rwy'n dyfalu bod yr her honno'n cael ei hailadrodd ar draws Cymru gyfan.

Mae'r pwynt ar lefelau cyflog gofal cymdeithasol yn bwynt sydd wedi'i wneud yn dda iawn, ac rydym wedi cydnabod hyn ers amser maith. Mae'n dda ein bod wedi symud i'r cyflog byw go iawn yn y gwasanaeth iechyd ac yn y blaen, a'n bod wedi ceisio proffesiynoli'r system gofal cymdeithasol ac yn y blaen, ond yn syml, byddwn yn dweud nad yr ateb i hyn yw gweld beth arall y gallwn ei ddweud wrth y Gweinidog sy'n eistedd yno mewn gwirionedd—cymryd gan y gwasanaeth iechyd mewn rhyw faes i'w roi i weithwyr gofal cymdeithasol yma neu beth bynnag. Rwyf am i Weinidogion Cymru wneud beth bynnag a allant, ond mae angen i hyn fod yn gynnydd i'r DU gyfan. Mae angen i hyn ddigwydd ar draws y DU, oherwydd fe wyddom, o ran yr hyn y mae Llywodraeth y DU yn ei roi yn setliad gofal cymdeithasol, o ran y cynnydd hwnnw, gallwn efelychu hynny yma.

Mae fy amser wedi dod i ben. Ceir problemau sylweddol, gyda staff yn ceisio gwneud eu gorau glas i gyflawni arferion gorau a gofal tosturiol, ond yr hyn y byddwn i'n ei ddweud yw eu bod wedi dweud wrthym, 'Rydym ar y pwynt yn awr lle rydym yn poeni pan ddown i mewn, oherwydd rydym yn ceisio gwneud ein swyddi ac ni allwn eu gwneud.' Nid wrth y drws blaen y mae'r broblem, ond wrth y drws cefn. Sut y gallwn ddatrys hynny, Weinidog? Pa mor gyflym y gallwn ni ddatrys hynny?