Yn ail, rhaid mynd i'r afael â'r meini prawf cymhwysedd a'u hehangu. Mae gormod o bobl ifanc yn cael eu cloi allan o gymorth y maent ei angen yn fawr. I raddau helaeth mae'r trothwyon wedi aros yr un fath ers 2011, sy'n golygu nad yw chwyddiant wedi cael ei ystyried. Oherwydd hyn mae angen i ddysgwyr heddiw fod yn dlotach na dysgwyr yn ôl yn 2011 er mwyn gallu ei hawlio. Unwaith eto, cyfrifodd Sefydliad Bevan y dylai'r trothwy cymhwysedd fod £4,000 yn uwch erbyn hyn ar ôl cynnwys chwyddiant a bod y gostyngiad termau real yn y trothwyon cymhwysedd wedi golygu bod nifer y dysgwyr sy'n cael y lwfans cynhaliaeth addysg wedi gostwng yn gyson. At ei gilydd, mae'r nifer wedi gostwng o oddeutu 30,000 o ddysgwyr yn 2013 a 2014 i tua 20,000 yn 2018 a 2019. Mae Llywodraeth Cymru wedi dweud o'r blaen mai newidiadau demograffig a fu'n gyfrifol am hyn, ond nid yw'r rhesymeg yn dilyn. Er bod nifer y bobl ifanc 16 ac 18 oed wedi gostwng 8 y cant, mae nifer y rhai sy'n cael lwfans cynhaliaeth addysg draean yn is. Neges gyffredin a glywir yn aml yw sut nad yw plant o aelwydydd incwm isel yn gallu fforddio bwyd yn y ffreutur neu ddeunyddiau dysgu perthnasol, ond eto nid ydynt yn gymwys ar gyfer lwfans cynhaliaeth addysg.

Yn olaf, mae pryderon gwirioneddol wedi'u mynegi wrthyf gan ddarparwyr addysg ynghylch cymhlethdod a diffyg ymwybyddiaeth o'r broses ymgeisio. Rhaid imi roi eiliad i ddiolch i'r tîm yng Ngholeg Penybont, a wnaeth y pwynt hwn yn gyson, yn enwedig Carys Swain, sydd wedi dadlau'n wych dros ddysgwyr yn y coleg. Mae'r broses ymgeisio ei hun yn cloi myfyrwyr allan, a daeth hyn yn amlwg eto mewn ymchwil a wnaed gan Sefydliad Bevan, yn ogystal â chael ei gydnabod gan Lywodraeth Cymru yn ei hadolygiad o'r lwfans cynhaliaeth addysg yn 2014. Mae colegau ac ysgolion, wrth gwrs, yn gwneud eu gorau i gyfeirio, ond mae'n heriol. Ceir llawer o ddysgwyr nad ydynt yn ymwybodol fod ganddynt hawl i lwfans cynhaliaeth addysg.

Felly, am beth y gofynnaf? Beth yw pwrpas y ddadl hon? Beth rwyf ei eisiau gan y Llywodraeth yn y lle cyntaf—. Ac wrth gwrs rwy'n cydnabod bod cyllideb Llywodraeth Cymru yn gyfyngedig ac mai gwaethygu a wnaiff pethau, ond yr hyn rwyf am ei gael yw sicrwydd fod y lwfans cynhaliaeth addysg yn flaenoriaeth i'r Llywodraeth hon, a phan fo'r arian ar gael ym mhortffolio'r Gweinidog, fod y lwfans cynhaliaeth addysg yn un o'r meysydd polisi sydd ar frig y rhestr. Hoffwn ofyn hefyd i'r Gweinidog adolygu'r lwfans cynhaliaeth addysg, nid yn unig mewn perthynas â'r taliad ond hefyd y meini prawf cymhwysedd a'r broses ymgeisio, a bod y Llywodraeth yn gwella ei hymgyrch godi ymwybyddiaeth ynglŷn â'r hawl i gael y lwfans ymhlith dysgwyr ifanc.

Ddirprwy Lywydd, mae pob Aelod yn y Siambr yma yn awr oherwydd eu bod yn gwybod pa mor bwysig yw'r lwfans cynhaliaeth addysg i lwyddiant dysgwr o aelwyd incwm isel. Os caf ddod yn ôl at y cwestiwn gwreiddiol ynglŷn â beth yw pwrpas y lwfans cynhaliaeth addysg, 'A allai lefelau cyfranogiad, cyrhaeddiad, godi drwy fynd i'r afael yn uniongyrchol â'r problemau ariannol sy'n wynebu plant o aelwydydd incwm isel?' Wel, mae'r dystiolaeth yno i bobl ei gweld. Ond yn anffodus mae'n disgyn yn fyr o'r nod. Rwy'n gwybod bod y Gweinidog yn rhoi ystyriaeth ddifrifol i'r pryderon hyn. Rwy'n gwybod bod y Llywodraeth hefyd. Ond yr hyn sydd ei angen arnom yn awr, yn fwy nag erioed, yw gweithredu.