Rwy'n falch o weld bod diffyg capasiti grid wedi cael ei gydnabod yn argymhelliad 6 a 7. Dyma'r rhwystr mwyaf i fynd ar drywydd ynni adnewyddadwy yng ngogledd Cymru. Nid oes prinder aelwydydd sy'n dymuno cael ynni adnewyddadwy, fel pympiau gwres ffynhonnell aer ac ynni solar ffotofoltäig, ond mae cyrraedd y grid—y gweithredwr rhwydwaith dosbarthu sy'n ei osod—yn achosi cymaint o broblemau. Rwyf wedi cael gwybod ei bod yn arbennig o anodd cael unrhyw beth o werth wedi'i dderbyn gan SP Energy Networks, ac mae'n ymddangos mai ychydig iawn o awydd sydd yna i gysylltu ynni adnewyddadwy â'u grid yng ngogledd Cymru. Maent wedi gadael ceisiadau heb eu hateb am gyhyd â chwe mis, gan ychwanegu oedi a chymhlethdodau i brosiectau.

Mae Cyngor Sir y Fflint wedi bod yn rhagweithiol iawn wrth geisio defnyddio ynni adnewyddadwy ar dai cymdeithasol i gynorthwyo tenantiaid, gan gynnwys llety gwarchod. Roeddent eisiau gosod 300 o systemau solar ffotofoltäig y flwyddyn, ond gwrthodir caniatâd i'w gosod yn aml. Mewn achos arall yn Saltney, dair blynedd yn ôl, cyflwynwyd cais i'r gweithredwr rhwydwaith ardal ar gyfer gosod 100 o systemau solar ffotofoltäig a cafodd hwnnw ei wrthod. Y rheswm a roddwyd oedd bod angen uwchraddio'r rhwydwaith lleol. Dair blynedd yn ddiweddarach, nid oes unrhyw gynlluniau i uwchraddio ar y gweill. Gyda'r cynnydd mewn biliau tanwydd dros y cyfnod, mae gennym sefyllfa lle nad yw 103 o aelwydydd yn derbyn y buddion a fyddai'n dod yn sgil paneli solar.

Yn fuan ar ôl y cais gwreiddiol, cafodd Cyngor Sir y Fflint ddyfynbris o £33,000 am y gwaith uwchraddio, ac fe'i gwrthodwyd, yn ddealladwy, gan nad oeddent yn gallu ei fforddio. Nid yw'n ymddangos yn iawn fod angen talu gweithredwr rhwydwaith ardal i uwchraddio eu rhwydwaith eu hunain pan fyddant yn cael trydan am ddim a phan fo gweithredwyr rhwydwaith ardal eraill yn dweud nad ydynt angen taliad. Felly, mae angen cydbwyso hynny, mewn gwirionedd—pam fod Scottish Power yn dweud eu bod angen taliad, ac eraill yn dweud nad ydynt angen taliad. Digwyddiad arall gyda thai cymdeithasol gogledd Cymru oedd bod bloc o fflatiau eisiau gosod 54 o bympiau gwres ffynhonnell aer wedi eu gwrthbwyso gan bŵer solar, ac unwaith eto, gwrthodwyd hyn gan SP Energy Networks. Fodd bynnag, dywedwyd wrthynt y byddent yn gallu gosod gwresogyddion storio trydan costus, a oedd yn ganlyniad llawer llai dymunol, oherwydd eu bod yn deall y dechnoleg honno yn y bôn. Felly rwy'n credu bod eu dealltwriaeth o dechnoleg yn ddiffygiol. Ambell enghraifft yw'r rhain o nifer y cefais wybod amdanynt. 

Rwy'n credu mai'r mater allweddol yw na fyddwn byth yn cyrraedd targedau arfaethedig Llywodraeth Cymru heb uwchraddio radical i seilwaith y grid a dealltwriaeth y darparwyr rhwydwaith hyn. Felly, byddwn yn ddiolchgar pe gallai'r Gweinidog ehangu ar ymateb Llywodraeth Cymru i'r argymhellion hyn yn arbennig, gan eu bod mor hanfodol i ehangu cynhyrchiant ynni adnewyddadwy, yn enwedig mewn ardaloedd gwledig.

Rwy'n pryderu'n fawr hefyd nad yw'n ymddangos bod Prif Weinidog y DU yn credu mewn newid hinsawdd na'r argyfwng natur, a'i bod eisiau buddsoddi mewn tanwydd ffosil a ffracio—gan fynd yn groes i waharddiad ar ffracio na chaiff ei godi hyd nes y profir yn bendant nad yw'n achosi daeargrydiau. Mae arbenigwyr daeareg yn dal i fethu gwneud hyn, ond eto maent yn dal i fod eisiau bwrw ymlaen ag ef, sy'n bryderus iawn.

Roeddwn mor falch o weld yr uned beirianneg newydd yn cael ei hadeiladu yng Ngholeg Llandrillo yn Y Rhyl, diolch i gyllid gan Lywodraeth Cymru. Maent yn adeiladu canolfan sgiliau ynni tyrbinau gwynt flaenllaw yno, sy'n wych. Felly fe fyddant yn arwain ar uwchsgilio prentisiaid peirianneg yng ngogledd Cymru, ond maent yn gobeithio sicrhau'r cytundeb ar gyfer gogledd-orllewin Lloegr hefyd i wneud y ddarpariaeth honno yng ngogledd Cymru, sy'n wych. Diolch.