5. Datganiad gan y Gweinidog Newid Hinsawdd: Rôl y Sector Cyhoeddus yn System Ynni’r Dyfodol

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:30 pm ar 25 Hydref 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Julie James Julie James Labour 4:30, 25 Hydref 2022

(Cyfieithwyd)

Ie, diolch i chi, Jenny. Rydych chi'n hollol gywir. Rwy'n cytuno'n llwyr â hynny i gyd. Er hynny, mae rhai enghreifftiau da iawn, o amgylch Cymru, yr ydym ni'n cyfeirio pobl atyn nhw. Felly, Pen y Cymoedd, wn i ddim a ydych chi wedi llwyddo i fynd yno, ond mae'n werth mynd yno. Mae'r fioamrywiaeth gynyddol o gwmpas yr hyn y maen nhw'n ei alw'n 'sbotio' y tyrbinau wedi bod yn rhyfeddol. Mae'n eithaf syfrdanol mewn gwirionedd. Mae'r ymgysylltu â phobl leol sydd bellach yn defnyddio'r goedwig, lle nad oedden nhw o'r blaen, wedi bod yn rhyfeddol, ac mae'r pecyn buddiannau cymunedol wedi darparu budd gwirioneddol i'r gymuned honno. Mae'r cwmni yna'n weithredwr gwladol, wrth gwrs, a dyna'r pwynt, ynte? Ond mae'r elw go iawn yn mynd yn ôl i'r gweithredwr gwladol a dyna'r darn yr ydym ni am gael ein dwylo arno, os mynnwch chi.

Dim ond un elfen o nifer fawr o bethau rwyf wedi bod yn ceisio eu hamlinellu heddiw yw hyn. Felly, dyma'r cynhyrchydd ynni sylweddol a fu ar goll o'r cynllun hyd yma. Ond, ni fydd hynny'n gweithio oni bai bod gennym ni ddyluniad y rhwydwaith cyfannol—i ddefnyddio'r jargon—felly, y grid arfaethedig, fel yr wyf yn ei ddisgrifio, fel y gallwn ni ei gyflenwi'n iawn, fel y gallwn ni gael y grid angenrheidiol i ni ddiwallu anghenion pobl ac y gallwn ni gael pobl oddi ar olew y tu allan i'r grid, er enghraifft. Mae angen ymgysylltu â'r gymuned hefyd er mwyn sicrhau bod y cymunedau yn deall yr hyn sy'n angenrheidiol iddyn nhw. Ac nid bod yn llyffetheiriol yw hynny; fyddai gen i ddim y syniad lleiaf oni bai bod rhywun yn gallu fy helpu i ddeall beth sy'n bosib yn fy nghartref penodol i ac yn fy ardal benodol i ar gyfer effeithlonrwydd ynni ac yn y blaen. Felly, dyna'r cynlluniau ardal yr oeddwn yn sôn amdanynt; dyna gynllunio cyfannol ar gyfer anghenion y gymuned yn y dyfodol, ar gyfer creu ei hynni ac o ran ei effeithlonrwydd—mae angen i ni wneud yr holl bethau hynny.

Mae angen i ni gael cynlluniau ynni adnewyddadwy bach ar draws Cymru ar hyn o bryd, yn benodol iawn, oherwydd gallan nhw weithiau osgoi problemau'r farchnad ynni. Dim ond i fod yn glir iawn, ar hyn o bryd, gyda'r ffordd hurt y mae'r farchnad ynni'n gweithio ar hyn o bryd, hyd yn oed pe bai gennym ni weithredwr adnewyddadwy gwladol, byddai'n dal i godi pris ymylol nwy am ei ynni, sy'n amlwg yn hurt bost. Mae angen i Lywodraeth y DU weithredu i newid y farchnad ac mae hi wedi bod yn ddiffygiol iawn yn gwneud hynny yn anffodus. Ac, yn y Bil newydd sy'n mynd trwy Senedd y DU, y cyflwynais i gynnig cydsyniad deddfwriaethol yn ei gylch yn ddiweddar iawn, roeddwn i'n glir iawn, er bod angen hynny i wneud yn siŵr bod pobl Cymru yn cael rhywfaint o'r budd, nad yw'n gwneud i'r farchnad ynni yr hyn sy'n ofynnol i wneud iddo weithio. Felly, dim ond i fod yn glir, gall cynlluniau ynni adnewyddadwy cymunedol gyflawni hynny oherwydd y gallan nhw wneud hynny oddi ar y grid, ond mae'n rhaid i ni wneud hynny mewn ffordd sy'n gydnerth ac yn gallu ymuno â'r grid unwaith y cawn ni farchnad ynni mwy synhwyrol. Felly, mae'n ddrwg gennyf am fod yn dechnegol iawn am y gwahanol elfennau o hynny, ond mae'n bwysig ein bod yn ceisio gweithredu gyda'r hyn sydd gennym ni nawr yn y ffordd orau, ond hefyd yn cynllunio ar gyfer y dyfodol, fel y gallwn ni elwa ohono mewn ffordd sy'n gwneud y gwahaniaeth mwyaf i bobl Cymru.