4. Datganiad gan y Gweinidog Newid Hinsawdd: Polisi Ynni

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:32 pm ar 8 Tachwedd 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Julie James Julie James Labour 3:32, 8 Tachwedd 2022

(Cyfieithwyd)

Diolch, Delyth. Wel, i ymdrin â'r un olaf yna yn gyntaf, roeddem ni'n ystyried yn ofalus iawn a ddylwn i fynd i COP27, neu yn wir, a ddylai'r Prif Weinidog fynd, ond rydw i mewn gwirionedd yn mynd i COP15 yng Nghanada—y COP bioamrywiaeth—sef y COP sy'n gwneud penderfyniadau. Ac o ystyried yr ôl troed carbon yn sgil mynd dros y lle i gyd, ac o ystyried nad yw hwn yn COP sy'n gwneud penderfyniadau—mae'n COP gweithredu; mae gennym dîm o swyddogion allan yno yn gweithio ar yr ochr weithredu ohono, ond roeddem yn credu y byddai'n well defnyddio'r llwyfan yn COP15 oherwydd bod angen i ni ddatblygu'r targedau 30x30, ac mae'n COP sy'n gwneud penderfyniadau. Felly, cafodd ei gydbwyso'n ofalus. Roeddem ni wir yn ystyried y peth, ac fe wnes i feddwl o ddifrif am fynd, ond, ar y cyfan, fe benderfynom ni—mae'n flwyddyn Cymru yng Nghanada hefyd—bod presenoldeb gweinidogol yn COP15 yn bwysig iawn. Ond dim ond i fod yn glir iawn, mae gennym dîm o swyddogion allan yn COP27 yn cymryd rhan yn y trafodaethau gweithredu, sy'n amlwg yn rhan bwysig iawn o'r hyn sy'n digwydd yno. A dyna pam yr oedd hi mor siomedig bod Prif Weinidog y DU, sydd â sedd wrth y bwrdd mewn gwirionedd, yn anffodus does gen i ddim un, mor amharod i gymryd y swyddogaeth flaenllaw honno, sydd, yn fy marn i, yn bwynt pwysig iawn. 

Ac, wedyn, o ran yr holl bethau technegol eraill, o ran y modelau dal, defnyddio a storio carbon, rydym ni'n cymryd rhan yn y treialon yn y gogledd—y treialon HyNet. Mae yna broblemau gwirioneddol yn ymwneud â sut y byddai'r dechnoleg yn gweithio yng ngweddill Cymru oherwydd does dim cyfleoedd storio addas. Rydym ni'n edrych ar gyfres gyfan o ddarnau o waith ynghylch a fyddai piblinell—sut y byddai'n gweithio, ond mae'n debygol o fod yn eithaf drud, ac, yn anffodus, mae rhai o'r diwydiannau trwm sydd ei angen yn y de. Felly, rydym ni'n cymryd rhan lawn yn HyNet yn y gogledd-ddwyrain, ac yn helpu diwydiant yno i gymryd rhan ynddo.

Ein—dydw i ddim yn gwybod pa air i'w ddefnyddio; mae 'amheuaeth' yn air rhy gryf—ond ein pryder yw y bydd gorddibyniaeth ar dechnoleg nad yw wedi'i brofi eto ar ein llwybr i sero net yn dod i ben a ninnau heb gyrraedd yno. Felly, os profir y dechnoleg, yna byddwn, wrth gwrs, yn ei chofleidio, ac rydym yn gweithio'n galed iawn gyda Valero, Tata Steel, a nifer o ddiwydiannau trwm iawn eraill ar hyd arfordir y de yma i geisio deall sut y gallai hynny weithio iddyn nhw, ac yn wir, mewn gwirionedd, sut y gellid ailddefnyddio'r carbon a storiwyd, fel y dywedoch chi. Ond mae'r dechnoleg honno yn hir yn dod, ac nid yw yno eto—mae'n gweithio ar raddfa fach, ond does dim ar unrhyw raddfa eto. Ac rwy'n poeni braidd y byddai gorddibyniaeth ar dechnoleg nad yw yno eto i'n hachub ni i gyd efallai yn methu â'n hachub ni i gyd. Felly rwyf eisiau bod yn glir ar hynny.

Ac yna, ar hydrogen, mae'n amlwg bod angen tanwyddau ffosil ar gyfer gwneud hydrogen ar raddfa fawr ar hyn o bryd. Ond i fod yn glir iawn, er y byddwn ni'n caniatáu i hynny ddigwydd yng Nghymru, oherwydd mae angen yr hydrogen arnom ni, ni fyddwn ni'n cael ein dal yn ôl gyda hen asedau na hen dechnoleg a byddwn ni'n sicr bod unrhyw un sy'n cael trwyddedau i wneud hynny ar lwybr i hydrogen gwyrdd yn gyflym iawn. Ac rwyf wedi cael nifer fawr o drafodaethau diddorol iawn gyda phenaethiaid byd-eang o wahanol ddiwydiannau adnewyddadwy ynglŷn â gwneud yn siŵr bod gennym ni sector cynllunio sy'n annog y defnydd o hydrogen, ond hefyd yn osgoi mynd yn sownd fel mainc arbrofi ar gyfer hen dechnoleg ac yna'n symud ymlaen i raddfa fwy, yn rhywle arall. Felly, mae calibreiddio yn rhan fawr o'r strategaeth. Ac yna, dim ond i'ch sicrhau chi ein bod yn gweithio'n galed, a phan fyddwn yn cyflwyno'r strategaeth, bydd ôl gwaith manwl arni, ac yna byddwn yn disgwyl barn y Senedd ynghylch ble i fynd nesaf.