Part of the debate – Senedd Cymru am 3:47 pm ar 8 Tachwedd 2022.
Ynghylch yr un olaf yna, yn union hynny, Mike. Dyna un o'r rhesymau ein bod yn edrych yn ofalus ar ddatblygu dal, defnyddio a storio carbon. Mae'r dechnoleg yn amlwg yn gweithio ar raddfa fach, ond hyd yn hyn does dim graddfa fawr, a bydd y materion storio sy'n cael eu hystyried ym mhrosiect HyNet yn y gogledd yn bwysig iawn, iawn—felly, bydd yr holl faterion ynghylch cynnwys a gwneud yn siŵr nad yw'n gollwng ac ati. Y peth gorau fyddai ei ddefnyddio mewn gwirionedd—felly, edrych ar yr holl brosiectau a all ddefnyddio'r carbon sy'n cael ei ddal yn y ffordd honno mewn gwirionedd. Felly, mae'r rhan defnyddio ohono, yn ogystal â'r rhan storio, yn bwysig iawn. Dyna pam yr ydym ni'n edrych arno yn weddol bwyllog, oherwydd rwy'n credu ei fod yn cael ei weld fel un ateb syml, addas at bob diben i raddau mewn rhai diwydiannau, ac yn sicr nid yw dim byd o'r fath.
O ran yr ystod o bethau eraill yr ydym ni'n eu gwneud, mae gennym bolisi clir iawn ar berchnogaeth leol. Fe fyddem ni'n hoffi gweld system prisiau ynni sy'n hollol wahanol i'r un sydd gennym ni nawr. Mae'n amlwg ein bod ni'n gysylltiedig â phris y farchnad o ran nwy, ac mae hynny'n wir hyd yn oed os ydych chi'n cael y rhan fwyaf o'ch ynni o adnoddau adnewyddadwy, sy'n amlwg yn hurt. Mae gennym rai prosiectau cymunedol ar gylchedau dolen gaeedig, nad yw'n dioddef o'r broblem honno. Yn amlwg rydym ni'n awyddus iawn i sicrhau bod y rheiny'n digwydd, ond mewn ffordd gynaliadwy. Rwy'n gwybod eich bod chi'n gyfarwydd â'r hyn ddigwyddodd i lawr ym Mhort Talbot pan aeth un o'r rheiny braidd o chwith—felly, mae sicrhau ein bod ni'n dysgu'r gwersi hynny a sicrhau bod systemau dolen gaeedig sy'n eiddo i'r gymuned hefyd yn gweithio yn bwysig iawn i ni.
Ac yna'r darn olaf roeddwn i eisiau sôn amdano oedd, ychydig cyn i bawb newid seddi eto yn San Steffan, roeddem ni wedi cael cytundeb gyda Greg Hands, sef y Gweinidog ar y pryd, y byddai gennym gynllun rhwydwaith cyfannol i Gymru o'r diwedd—ar ôl 40 mlynedd o Lafur yn gofyn a gofyn, mae'r Ceidwadwyr yn gweld synnwyr. Mae'n ymddangos ei bod hi bob amser yn cymryd tua 40 mlynedd iddyn nhw weld synnwyr, yn anffodus. Felly, rwy'n mawr obeithio y bydd hynny'n digwydd ar ôl i'r Gweinidog newydd ymgartrefu. Rydym yn obeithiol y bydd ac y bydd hynny'n golygu y byddwn, am y tro cyntaf, â grid wedi'i gynllunio i Gymru, nid un yn cael ei ysgogi gan ba bynnag ddefnyddiwr sydd eisiau cysylltu nesaf, a bydd hynny'n golygu y byddwn yn gallu llunio cynlluniau perchnogaeth gymunedol mewn ffordd lawer mwy rhesymol ac ymarferol ledled Cymru, a bydd hynny'n golygu y byddwn yn gallu llunio cynlluniau perchnogaeth gymunedol mewn ffordd lawer mwy rhesymol ac ymarferol ledled Cymru, yn hytrach na'r egwyddor braidd ar hap o bwy bynnag sy'n mynd gyntaf sy'n talu sydd gennym ar hyn o bryd.