Part of the debate – Senedd Cymru am 3:37 pm ar 8 Tachwedd 2022.
Diolch, Jenny. Felly, ynghylch yr un olaf yna, rydym ni'n ariannu ac yn gweithio ochr yn ochr â nifer o brifysgolion ledled Cymru, ac yn benodol i lawr yn Abertawe—yn benodol iawn—i ddatblygu seilwaith mor garbon isel â phosibl ar gyfer pethau fel concrit a dur. Ni allwch chi gael adnoddau adnewyddadwy heb ddur, felly mae sicrhau bod y dur yn cael ei gynhyrchu mor effeithlon drwy fethodoleg mor garbon isel â phosibl yn rhan wirioneddol bwysig o hynny. Ac mae Vaughan Gething a minnau a Jeremy Miles wedi cael cyfres o sgyrsiau am ein rhaglen sgiliau sero net, ond gyda'r gwahanol borthladdoedd ar hyd arfordir y de a'r chwaraewyr amrywiol yn y porthladdoedd hynny, i wneud yn siŵr ein bod ni'n dod â'r dechnoleg ar gyfer gwynt arnofiol, er enghraifft, yma i'r de, ac rydym ni'n gwneud yn siŵr bod ein prosesau gweithgynhyrchu dur yn gallu gwneud y mathau o ddur sydd eu hangen i wneud hynny, a bod gennym ni'r holl stwff arall—y ceblau tanfor, a'r cadwyni, a'r gweddill, yr holl linellau cynhyrchu sy'n gysylltiedig â hynny. Felly, nifer fawr o swyddi gwyrdd, mewn cromfachau, ond mewn gwirionedd yn gwneud cynhyrchion nad ydyn nhw'n arbennig o wyrdd, er mwyn helpu'r diwydiant ynni adnewyddadwy. Felly mae sicrhau eu bod nhw i gyd wedi'u datgarboneiddio—y ceblau, a'r cadwyni, ac ati hefyd wedi'u cynhyrchu gan osgoi prosesau carbon-ddwys cymaint â phosibl yn bwysig i'r prosiect hwnnw. Ac rydym ni wedi noddi nifer fawr o brosiectau ymchwil o gwmpas Cymru. Fe wnaeth nifer ohonom—Lesley a'r Prif Weinidog—gyfarfod â nifer fawr o gwmnïau yn ne Iwerddon yn ddiweddar iawn, i drafod hyn i gyd hefyd. Felly rydym ni'n cymryd rhan weithredol iawn yn y math yna o drafodaeth.
Y broblem fawr ar gyfer ynni adnewyddadwy yw llwyth sylfaenol, fel y mae'n cael ei alw. Felly, dyma'r ynni y gellir ei droi ymlaen pan fydd pawb yn troi eu tegell ymlaen am 9 o'r gloch, rhywbeth y mae pobl yn dal i'w wneud, yn ôl pob tebyg, er nad ydym i gyd yn gwylio'r un rhaglen deledu. A dyna un o drasiedïau penderfyniad y Llywodraeth Dorïaidd i beidio ariannu'r morlynnoedd llanw, oherwydd roedd gan y rheini'r potensial go iawn ar gyfer hynny. Byddwn ni'n cyflwyno her morlyn llanw, fel yr addawyd yn ein maniffesto, yn fuan, i sicrhau ein bod ni'n gwneud yn siŵr ein bod ni'n cael y dechnoleg ar waith. Ac rydw i hefyd eisiau atgoffa'r Llywodraeth Geidwadol mai un o'r pethau cyntaf wnaethon nhw pan ddaethon nhw i rym, amser pell iawn yn ôl nawr—felly, yr holl Lywodraethau hyn yr ydych chi'n eu beio yw rhai chi eich hun—oedd canslo prosiect morglawdd Hafren. Felly, y syniad sydd—. Gallem wir fod ar y ffordd go iawn tuag at fod yn hunangynhaliol mewn ynni adnewyddadwy ac yn hytrach na hynny, rydym mewn argyfwng byd-eang a achosir gan ein dibyniaeth ar danwydd ffosil, ac rwy'n credu bod hynny'n dweud y cyfan.