Part of the debate – Senedd Cymru am 4:32 pm ar 9 Tachwedd 2022.
Mae llawer i'w groesawu yn yr adroddiad hwn a hoffwn ddiolch i'r pwyllgor a'i aelodau, dan arweiniad fy nghyd-Aelod Paul Davies, am eu gwaith ar lunio'r adroddiad gwych hwn.
Fel y noda'r adroddiad, roedd yna ddarogan gwae y byddai diweithdra torfol yn ystod y pandemig, ond diolch i gynllun ffyrlo Llywodraeth y DU, llwyddwyd i osgoi diweithdra torfol yng Nghymru oherwydd Llywodraeth y DU. Rwy'n falch hefyd fod y Gweinidog wedi derbyn argymhellion yn yr adroddiad, ond eto mae amseroedd anodd i ddod o hyd i'n sector lletygarwch, twristiaeth a manwerthu, yn enwedig ym Mrycheiniog a Sir Faesyfed, sy'n dibynnu'n fawr ar hyn.
Rydym ynghanol anawsterau byd-eang ac mae cysgod hir COVID yn dal uwch ein pennau, ond rwy'n credu bod dau beth mawr y gallai Llywodraeth Cymru eu gwneud i helpu busnesau Cymru. Wrth ddarllen yr adroddiad, roedd yn amlwg iawn fod yr ardoll twristiaeth a drafodwyd gan Lywodraeth Cymru yn bryder mawr i gyrff y diwydiant a gweithwyr proffesiynol. Felly un peth y gallai Llywodraeth Cymru ei wneud yw dileu'r dreth dwristiaeth ac unrhyw fesurau gwrth-fusnes eraill sydd wedi eu hanelu at y sector twristiaeth. Mae ein busnesau twristiaeth yn dod â symiau enfawr o arian i mewn i Gymru, gydag un o bob saith swydd yn dibynnu ar y diwydiant hwnnw. Felly, hoffwn annog Llywodraeth Cymru i roi'r gorau i ymosod ar bobl sy'n gweithio'n galed ar hyd a lled y wlad i geisio gwneud Cymru'n gyrchfan deniadol gyda'u gwestai, eu llety gwely a brecwast a'u bythynnod.
Cafodd ardrethi busnes sylw yn yr adroddiad hefyd. Ac mae llawer o bobl yn dweud eu bod yn anflaengar iawn yng Nghymru ac y gallai pethau gael eu gwneud yn wahanol yma i ddenu busnes a helpu busnes. Felly gallech ostwng ardrethi busnes yng Nghymru. Dan arweiniad Llafur, yma yng Nghymru y ceir yr ardrethi busnes uchaf ym Mhrydain gyfan. Mae hyn yn ein gwneud yn llai cystadleuol. Mae baich treth ar fusnesau'n rhy uchel a dylai busnesau Cymru allu cadw mwy o'u harian eu hunain i'w wario ar gyflogau a gwella busnes. [Torri ar draws.] Rwy'n siŵr y bydd Alun Davies yn hoffi'r pwynt hwn; mae'n mwmian draw yno. Ond rwy'n deall ac rwy'n cydnabod nad oes gan Lywodraeth Cymru yr holl ysgogiadau at ei defnydd i helpu pobl yng Nghymru. Ac roeddwn yn siomedig iawn ynglŷn â thro pedol Llywodraeth y DU ar rewi'r ardoll ar alcohol. Roedd hynny'n mynd i arbed £300 miliwn i'r diwydiant lletygarwch a thafarndai. Ac rwy'n credu, ar adeg pan fo ein tafarndai'n cau—mae 40 yn cau bob mis yng Nghymru a Lloegr—y dylai Llywodraeth y DU wneud mwy i ddiogelu ein diwydiant tafarndai. A hoffwn glywed beth mae'r Gweinidog yn ei wneud mewn trafodaethau gyda Llywodraeth y DU i achub ein tafarndai, oherwydd hwy yw asgwrn cefn ein cymunedau.
Mae gwir angen ffrind ar fusnesau lletygarwch a thwristiaeth, ac maent angen cefnogaeth Llywodraeth Lafur Cymru a Llywodraeth Geidwadol y DU. Nid oes angen eu tanseilio ar adeg pan fônt yn wynebu'r perygl o fynd i'r wal. Felly, hoffwn groesawu'r adroddiad a diolch am yr holl waith y mae'r pwyllgor wedi'i wneud, ac edrychaf ymlaen at glywed ymateb y Gweinidog.