1. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad ar effaith economaidd cau pont y Borth? OQ58714

Iawn. Mae swyddogion yn gweithio'n agos gyda Chyngor Sir Ynys Môn a rhanddeiliaid eraill i fonitro a deall yr effaith economaidd ar dref Porthaethwy yn benodol, yn ogystal â'r ardaloedd cyfagos.

Diolch yn fawr iawn. Dwi wedi cadw mewn cysylltiad agos—mor agos ag y gallaf—efo busnesau, fel y gymuned i gyd wrth gwrs, ers y penderfyniad i gau y bont. Maen nhw i gyd eisiau sicrwydd y bydd popeth yn cael ei wneud i ailagor y bont cyn gynted â phosib. Mi groesawaf unrhyw newyddion gan y Gweinidog ar hynny a'r gwaith i ailagor yn gynnar yn y flwyddyn newydd.

Ond, o ran yr effaith ar fusnes, mae busnesau'n gyson iawn yn beth maen nhw'n dweud wrthyf i, yn sôn am fasnach i lawr rhyw 40 y cant—mwy yn rhai achosion. Dydy pobl ddim yn mynd i siopa neu am baned yn y ffordd yr oedden nhw. Gaf i yn gyntaf ofyn am gefnogaeth ariannol iddyn nhw? Mae angen meddwl sut i'w helpu nhw i'w cael nhw drwy y cyfnod yma a'r pwysau, sydd ddim wrth gwrs o'u gwneuthuriad nhw. Ond, wrth gwrs, does dim rheswm chwaith i bobl gadw draw. Gymaint â mae hyn yn achosi cur pen ar rai adegau o'r dydd, a gymaint mae angen trydedd bont er mwyn sicrhau gwytnwch y croesiad yn yr hir dymor, mae pobl yn gallu teithio i Borth ac i Fiwmares ac ati fel y lician nhw. Felly, a wnaiff y Gweinidog (1) wneud yn siŵr nad oes yna arwydd 'Menai Bridge Closed' yn unrhyw le, ac mae 'Pont ar Gau' neu 'Suspension Bridge Closed' ydy'r arwyddion? Ac a wnaiff o edrych ar gychwyn ymgyrch farchnata, yn bosib trwy Visit Wales neu gyrff eraill, i hyrwyddo pobl i deithio i Ynys Môn, i Borth, Biwmares ac ati, ar gyfer hamdden a siopa fel arfer?

Ie, credaf fod rhai o'r materion hynny'n faterion ar gyfer fy nghyd-Aelod, y Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd, o ran yr arwyddion, ond credaf ei fod yn bwynt teg i egluro nad yw'r ynys ar gau—mae modd mynd yno, ac yn wir, mae busnesau ym Mhorthaethwy ar agor ac ar gael fel arfer. A byddwn yn dweud, yn y rhestr o lefydd ar yr ynys y mae wedi eu crybwyll, fy mod wedi bod ym mhob un ohonynt gyda fy nheulu ac wedi mwynhau bod yn rhan o'r economi leol pan wnaethom hynny.

Felly, ydw, rwy'n cydnabod bod materion gwirioneddol i ddeall yr hyn y gallwn ei wneud gydag asiantaethau eraill, gan gynnwys y cyngor, ac yn wir, cynrychiolwyr etholedig lleol, i ddeall yr hyn sy'n digwydd mewn gwirionedd, yn ogystal â bod yn wirioneddol gadarnhaol am y ffaith bod yr holl drefi a'r holl leoedd hynny yn hygyrch, ar agor ac ar gael, wrth inni wneud y gwaith hanfodol, o safbwynt diogelwch, ar y bont grog—hen, hen bont Telford—drwy sicrhau bod llwybr diogel a hawdd i bobl fynd ar yr ynys a dod oddi arni tan hynny.

Ac rydym yn ystyried y cais am gyllid—. Mae hynny ychydig yn fwy heriol. Rydym yn awyddus i weithio gyda rhanddeiliaid i ddeall yr hyn y gallwn ei wneud, ac yn wir, credaf fod y cyfarfod yn gynharach yr wythnos hon rhwng y Dirprwy Weinidog a rhanddeiliaid lleol wedi bod yn adeiladol—credaf ichi gymryd rhan ynddo—i geisio deall yr hyn sy’n digwydd o ran cynnydd yn ogystal â’r amgylchiadau uniongyrchol y mae busnesau eu hunain yn eu hwynebu.

Fel eraill, cefais innau fy synnu wrth i bont Menai gau'n sydyn, ac nid yw’n cymryd gwyddonydd roced i sylweddoli bod angen atgyweirio’r bont honno ymhell cyn i’r bont gau. Nawr, mae posibilrwydd y bydd y bont ar gau am hyd at bedwar mis. Mae’r ffaith ei bod wedi cau eisoes yn effeithio ar fy etholwyr lleol yn Aberconwy. Mae llawer yn gweithio yn y busnesau yno ac yn gweithio mewn amryw o fusnesau eraill ar Ynys Môn, ac mae gan lawer deuluoedd yno. Mae’r perchnogion busnesau rwy'n siarad â hwy, sy’n gweithio ar yr ynys, yn dweud bod yr ansicrwydd parhaus ynghylch statws y bont yn achosi gostyngiad enfawr yn eu refeniw, fel y mae Rhun wedi’i nodi’n ddigon clir. Felly, bydd cau'r bont yn effeithio ar bobl sy’n cymudo i’r gwaith a’r ysgol ac yn ergyd i gludwyr nwyddau a theuluoedd fel ei gilydd, gyda lleoedd yn Aberconwy bellach yn teimlo eu bod wedi’u torri i ffwrdd oddi wrth eu cymunedau cyfagos.

Agwedd arall ar hyn yw'r bont arall, gan y gwn y bu rhai problemau yno yr wythnos o’r blaen, lle cafwyd rhai pryderon ynglŷn ag a fyddai honno’n cael ei chau oherwydd tywydd stormus ac ati. Felly, sut y gallwch sicrhau hefyd fod unrhyw negeseuon gennych, y mae Rhun wedi gofyn amdanynt, yn cyrraedd etholaethau eraill yr effeithir arnynt hefyd fel eu bod yn gwybod bod busnesau'n dal i fod ar agor ar yr ynys? Ond hefyd, yn bwysicach fyth, pa mor fuan y gallwn agor y bont honno fel nad yw pobl sy’n teithio i’r gwaith yno yn y sefyllfa y maent ynddi ar hyn o bryd? Diolch.

Rwy'n credu bod dau gwestiwn yno. Credaf fod nifer o bwyntiau nad oeddent yn gwestiynau. Ond edrychwch, y gwir amdani yw fy mod, mewn ymateb i’r Aelod etholaeth, Rhun ap Iorwerth, wedi dweud yn glir ein bod yn gweithio gyda rhanddeiliaid lleol, gan gynnwys cynrychiolwyr etholedig, gan gynnwys y cyngor, gan gynnwys cynrychiolwyr busnesau y gwyddom eu bod yn cael eu heffeithio gan wahaniaeth yn nifer yr ymwelwyr. Rydym am gyfleu'r neges fod yr ynys yn agored ar gyfer busnes, a bod yn glir iawn am hynny, er fy mod yn cydnabod nad yw hynny ar gyfer yr ynys yn unig; mae ar gyfer pobl sy'n mynd ar ac oddi ar yr ynys ar gyfer busnes fel arfer. Felly, wrth gwrs, rydym am ystyried—.

A chredaf fod eich ail gwestiwn yn ymwneud â pha mor fuan y bydd y gwaith atgyweirio'n cael ei gwblhau, ac mae hwnnw’n fater y mae’r Dirprwy Weinidog yn ymgysylltu â rhanddeiliaid lleol yn ei gylch, i ddeall yr hyn y mae ein harbenigwyr yn ein cynghori yn ei gylch, ac yna gallwn weld pa mor gyflym y gallwn wneud a chwblhau'r atgyweiriadau. Mae'n fanteisiol i bob un ohonom fod y bont grog yn cael ei hatgyweirio, er mwyn iddi fod yn ddiogel i bawb sy’n ei defnyddio, a dyna’n sicr yw ein hamcan. Ond credaf mai mater i’r Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd fydd rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf am hynny, yn hytrach na fy mod i'n ceisio ysgwyddo ystod o’i gyfrifoldebau. A chredaf ei fod yn bwriadu ymweld â'r ardal yn ystod yr wythnos nesaf. Felly, credaf y bydd hynny’n darparu mwy o fewnwelediad a mwy o welededd, rwy'n gobeithio, i'r camau rydym yn eu cymryd, a’r ffaith bod yr ynys yn sicr yn agored ar gyfer busnes.