Part of the debate – Senedd Cymru am 3:40 pm ar 16 Tachwedd 2022.
Diolch i'n Cadeirydd am ei sylwadau. Rwy'n falch iawn o weld bod Llywodraeth Cymru wedi derbyn pob un o'r 10 prif argymhelliad yn adroddiad ein pwyllgor ar gysylltedd digidol. Mae'r holl ymdrechion a wnaed i wella cysylltedd digidol i'w croesawu'n fawr, ond mae adroddiad y pwyllgor yn mynd ymlaen i ofyn cwestiynau am strategaeth gyffredinol Llywodraeth Cymru i sicrhau bod gennym Gymru sydd wedi'i chysylltu'n ddigidol.
Mae’r adroddiad yn nodi, yn 2014, y gallai 55 y cant o eiddo preswyl gael mynediad at fand eang ar gyflymder o 30 Mbps neu uwch, o gymharu â 75 y cant ledled y DU. Erbyn 2021, roedd y ffigur hwn wedi cynyddu i 94 y cant yn erbyn cyfartaledd y DU o 96 y cant. Felly, rwy’n falch o weld y cynnydd, ond fel y nodwyd yn huawdl, gŵyr pob un ohonom am ardaloedd yn ein rhanbarthau neu ein hetholaethau lle mae gan bobl fand eang poenus o araf.
Fwy a mwy, mae pobl bellach yn dymuno lawrlwytho ffilmiau, mae pobl ifanc am wneud eu gwaith cartref, felly mae'n wirioneddol—. Mae wedi cael ei gategoreiddio bellach fel cyfleustod, onid yw. Dyma'r pedwerydd cyfleustod. Cytunaf yn gryf â’r pwyntiau hynny. Yn sicr, mewn cymunedau gwledig anghysbell, mae'n hollbwysig nad band eang yn unig sydd gan bobl, ond band eang cyflym.
Yn fwyaf arbennig, 46 y cant yn unig o gartrefi yng Nghymru sy'n cael cyflymder band eang o 100 'megadŵda' neu gyflymach, o gymharu â 66 y cant ledled y DU. Yn yr un modd, 44 y cant yn unig o gartrefi yng Nghymru sy'n cael cyflymder band eang o 300 Mbps neu gyflymach, o gymharu â 65 y cant ledled y DU. Felly, rydym yn awyddus i godi'r gwastad yma gyda band eang.
Rwy’n llwyr gefnogi sefydlu’r tasglu chwalu rhwystrau a grybwyllir yn yr adroddiad i ystyried ffyrdd o wella’r broses o ddarparu'r seilwaith digidol, gan ddysgu o'r enghreifftiau lleol mwyaf llwyddiannus a sicrhau bod datblygwyr ac awdurdodau’n gweithio gyda’i gilydd mewn partneriaeth wirioneddol gyhoeddus-preifat, fel y nododd Ogi yn eu cyflwyniad.
Sylwaf yn eich ymateb ichi dderbyn argymhelliad y pwyllgor eich bod yn ymgysylltu â Llywodraeth y DU ar ddatblygu mentrau cyhoeddus newydd i sicrhau eu bod yn diwallu anghenion penodol Cymru ac y dylai Llywodraeth Cymru adrodd yn ôl ar gynnydd o fewn y chwe mis nesaf. Edrychaf ymlaen at weld yr adroddiad hwnnw yn ôl yr hyn a drefnwyd.
Nodaf gyda diddordeb hefyd, ymgysylltiad Llywodraeth Cymru â’r galwadau gan yr Adran dros Dechnoleg Ddigidol, Diwylliant, y Cyfryngau a Chwaraeon am dystiolaeth ar gysylltu safleoedd anodd iawn eu cyrraedd, y mae gan bob un ohonom enghreifftiau ohonynt, a bydd cyfle pellach i roi ymateb ffurfiol mewn perthynas â hynny i ymgynghoriad ar y mater yn ddiweddarach eleni. Felly, rwy'n gobeithio y bydd y Gweinidog yn ymrwymo i weithio gyda’r Ysgrifennydd Gwladol dros ddiwylliant, y Gwir Anrhydeddus Michelle Donelan AS, i sicrhau bod pob lefel o Lywodraeth yn cydweithio i weithredu argymhellion adroddiad y pwyllgor. Oherwydd, yn y pen draw, un genedl unedig ydym ni, ac rydym yn perfformio orau pan fyddwn yn gweithio gyda'n gilydd fel Llywodraethau i ddatrys y problemau cymhleth hyn.
Mae hwn yn fater hanfodol bwysig i fy etholwyr yn Aberconwy, gan fod y rheini sy’n wynebu problemau cysylltedd yn anghymesur o debygol o fod yn oedrannus neu o fod yn byw mewn cymunedau gwledig neu anghysbell. Yn ôl ymchwil a gyflawnwyd gan Ffederasiwn Cenedlaethol Sefydliad y Merched Cymru, roedd dros 50 y cant o ymatebwyr mewn ardaloedd gwledig yn teimlo nad oedd y rhyngrwyd y mae ganddynt fynediad ati naill ai’n gyflym neu’n ddibynadwy, a dywedodd 66 y cant eu bod hwy neu eu haelwyd wedi cael eu heffeithio gan fand eang gwael. Disgrifiodd 57 y cant o’r rheini o ardal wledig y signal ffonau symudol yn eu tŷ fel un annibynadwy, a 49 y cant o’r rheini—