3. Rheoliadau Daliadau Amaethyddol (Ffi) 2022

Part of the debate – Senedd Cymru am 2:43 pm ar 22 Tachwedd 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mabon ap Gwynfor Mabon ap Gwynfor Plaid Cymru 2:43, 22 Tachwedd 2022

(Cyfieithwyd)

Hoffwn i gymryd y cyfle heddiw dim ond i godi ychydig o bryderon ynghylch y rheoliadau sydd wedi'u gosod ger ein bron. Fel yr eglurodd y Gweinidog, nid yw'r ffi y ceir ei chodi ar gyfer penodi cymrodeddwr annibynnol wedi'i diweddaru ers 1996, felly cynigir ei chodi o £115 i £195. Er nad ydym ni'n sôn am lawer iawn o arian yma, mae'n dal i fod yn gynnydd o ganran enfawr, yn enwedig ar adeg o gostau mewnbwn uchel a chwyddiant. Felly, byddwn i'n cwestiynu os yw'r amseru'n iawn. Mae ffermwyr sy'n denantiaid yn dioddef oherwydd cynnydd mewn rhent yn ogystal â chostau mewnbwn i'w busnesau. Oni ddylai hyn gael ei oedi felly tan ar ôl yr argyfwng economaidd presennol, neu yn wir cyflwyno'r cynnydd bob yn dipyn? Mae Llywodraeth Cymru wedi dweud eu bod wedi ymgynghori ag aelodau grŵp diwygio tenantiaeth y diwydiant, ond a yw'r ymgynghoriad hwnnw'n gynrychioliadol o'r corff o ffermwyr sy'n denantiaid yng Nghymru ac, felly, a yw'n adlewyrchu barn y ffermwyr hyn sy'n denantiaid yma, mewn gwirionedd?

Ar nodyn arall, mae'r memorandwm esboniadol yn dangos nad yw asesiad effaith rheoleiddio wedi'i baratoi ar gyfer yr offeryn hwn gan ei fod yn cynyddu'r ffi statudol yn unol â chwyddiant prisiau defnyddwyr. Ond gwyddom ni nad yw incwm nifer o ffermwyr sy'n denantiaid wedi codi yn unol â chwyddiant. Byddai gennyf i ddiddordeb felly i glywed a ydym ni'n gwybod pa mor aml y defnyddir cymrodeddwyr proffesiynol i ddatrys unrhyw anghydfod a allai godi o ran cytundebau tenantiaeth yn yr achosion hyn yng Nghymru. Os felly, pa effaith fydd y cynnydd yn y ffioedd yn ei gael ar ffermwyr sy'n denantiaid sydd angen gwasanaethau cymrodeddwr? Er ei fod wedi'i gynhyrchu yng nghyd-destun Lloegr, mae adroddiad diweddar yr adolygiad Rock gan y gweithgor tenantiaeth yn mynegi pryder am y ffordd y mae asiantau'n gweithredu'n gyffredinol a sut mae angen rhywfaint o oruchwyliaeth a diwygio ar gymrodeddu. Mae'r adroddiad yn tynnu sylw at yr angen am gomisiynydd neu ombwdsmon i oruchwylio'r gwaith o gymrodeddu, a'n barn ni, felly, fyddai y dylai hyn fod wedi'i wneud cyn y cyhoeddiad hwn heddiw, a byddwn i'n annog y Gweinidog i ystyried sefydlu rhywbeth o'r fath cyn gynted â phosibl.

Yn olaf, mewn unrhyw benderfyniad i osod rheoliadau newydd, byddem ni eisiau cael sicrwydd bod Llywodraeth Cymru wedi ystyried argymhellion adolygiad Bichard ar siarter frenhinol Sefydliad Brenhinol y Syrfewyr Siartredig, ac yn arbennig argymhelliad 3, er mwyn sicrhau bod gwahanu rhwng portffolio Sefydliad Brenhinol y Syrfewyr Siartredig o weithgareddau masnachol, â'i gweithgareddau ehangach eraill. O ystyried y materion hyn yr wyf i wedi'u codi a'r pryderon y cafodd eu mynegi gan rai yn y sector o ran y cynnydd mewn ffioedd a'r materion cysylltiedig, byddwn ni'n ymatal yn y bleidlais heddiw. Fodd bynnag, byddwn ni'n barod i roi cymorth i reoliadau'r Llywodraeth pan fydd y pryderon sydd wedi cael eu mynegi wedi cael sylw digonol. Diolch.