Part of the debate – Senedd Cymru am 3:35 pm ar 22 Tachwedd 2022.
Diolch, Gweinidog, am y datganiad. Rwy'n cydnabod bod pethau wedi bod yn anodd, fel y gwnes i gyfeirio ato yma rwy'n credu y tro diwethaf i ni siarad ar y materion hyn. Fodd bynnag, mae'n amlwg bod y Canghellor wedi cymryd camau pendant sydd i'w croesawu i osod y wlad ar lwybr mwy sefydlog o fewn ond ychydig wythnosau. Mae'r materion yr ydym ni'n eu hwynebu yn deillio o gyfuniad o siociau byd-eang unwaith-mewn-cenhedlaeth heb eu tebyg o'r blaen, fel yr ydych chi, Gweinidog, wedi'i gydnabod—COVID a rhyfel anghyfreithlon Putin. Ac i ymateb i'r pethau hyn, rydym ni wedi gweld gwariant cyhoeddus yn cynyddu'n gyflym ac yn sylweddol i roi'r cymorth sydd ei angen ar bobl a busnesau. Gadewch i ni beidio ag anghofio, ar lefel Llywodraeth y DU, cafodd tua £400 biliwn ei wario yn ystod y pandemig, yn cefnogi busnesau a sicrhau 14.5 miliwn o swyddi. Mae rhyw £55 biliwn wedi'i ddarparu eleni hefyd i helpu pobl a busnesau gyda'u biliau ynni—un o'r pecynnau cymorth mwyaf yn Ewrop—ar ben biliynau i helpu gyda chostau byw. Ond yn groes i'r hyn mae rhai yn ei feddwl, does dim siec wag; mae'n rhaid talu'r gwariant hwn, er ei fod yn hollol angenrheidiol, yn ôl rhywbryd. Yr hyn y gwnaeth y Canghellor yr wythnos ddiwethaf oedd cyflwyno cynllun i gael cyllid cyhoeddus yn ôl ar seiliau mwy cynaliadwy, sefydlog. Mae hyn yn golygu bod penderfyniadau anodd wedi gorfod cael eu gwneud. Mae angen ymyriadau sylweddol ar amseroedd rhyfeddol, fel y gwnaethom ni ei weld drwy gydol COVID.
Mae chwyddiant yn effeithio arnom ni i gyd—mae'n ein gwneud ni'n dlotach, ac mae'n rhoi pwysau ar gyllid o bob haen o Lywodraeth a'r gwasanaethau maen nhw'n eu darparu. Fel yr wyf i wedi'i ddweud o'r blaen, rwy'n gwybod sut beth yw gorfod cydbwyso cyllidebau yn ystod gwariant cyhoeddus sydd wedi'u ffrwyno—wedi'u lefelu, mae'n rhaid i mi ddweud, am flynyddoedd lawer gan y Lywodraeth Cymru hon. Ac er fy mod i'n croesawu'r cymorth ynni a chostau byw presennol, rydw i bob amser wedi bod yn glir bod yn rhaid i'r Llywodraeth gadw meddwl agored i ddarparu'r gefnogaeth y mae pobl ei angen wrth i bethau newid yn ystod y misoedd nesaf. Ond yn syml, ni allwn ni fforddio cadw gwariant bron i £100 biliwn ar log dyled yn unig, yn rhannol oherwydd cyfraddau llog cynyddol. Byddai'r arian yma gymaint gwell yn cael ei wario ar wasanaethau cyhoeddus. Yr hyn oedd yn siomedig oedd na wnaeth Canghellor yr wrthblaid yn San Steffan gynnig unrhyw ddewisiadau eraill i'r cynlluniau a gafodd eu gosod gan y Canghellor fel ateb i'n sefyllfa o ran cyllid. Yn wir, bas a gwan oedd ei hymateb, fel yr ydym ni wedi dod i ddisgwyl, yn anffodus, ganddi. Ac eto, rydym ni wedi gweld beirniadaeth gan Weinidogion Llafur Cymru, heb lawer o arwydd beth yw'r dewis arall. Un funud, roedd Llywodraeth Cymru wedi'i chynhyrfu am doriadau trethi, ac yn bygwth ailosod bandio treth incwm, yna maen nhw wedi'u cynhyrfu bod y mesurau hyn wedi'u tynnu'n ôl. Fel yr wyf i wedi'i ddweud o'r blaen, bob tro y mae Llywodraeth Cymru yn datgan ei safbwynt, yn y bôn mae'n groes i'r hyn y mae Llywodraeth y DU yn ei ddweud—nid yw hynny'n arbennig o gadarnhaol.
Byddai gennyf i ddiddordeb, Gweinidog, os gallech chi amlinellu—[Torri ar draws.]