Cyhoeddodd Llywodraeth Cymru a Gweinyddiaeth Gyfiawnder y DU glasbrintiau cyfiawnder menywod a chyfiawnder ieuenctid ym mis Mai 2019, i wella partneriaethau, fel y dengys y Gweinidog, rhwng gwasanaethau datganoledig ac anatganoledig, a ddatblygwyd ar y cyd â Gwasanaeth Carchardai a Phrawf EM a'r Bwrdd Cyfiawnder Ieuenctid. Rwy'n siŵr y bydd y Gweinidog yn cytuno â'r datganiad gan Weinidog cyfiawnder Llywodraeth y DU ar y pryd:

'Mae’n bwysig fod gennym, yng nghyd-destun y fframwaith datganoli presennol, ddull gweithredu lleol penodol ar gyfer cyflawni’r gwaith yng Nghymru—dull sy’n darparu cymorth wedi’i deilwra i droseddwyr er mwyn hybu eu hadsefydliad a’u cadw oddi wrth droseddu am byth.

'Bydd y glasbrintiau hyn yn adeiladu ar y gwaith rydyn ni’n ei wneud yn barod i gefnogi troseddwyr yng Nghymru a helpu i dorri’r cylch troseddu.'

Dyluniwyd y glasbrintiau hyn i nodi dyheadau allweddol Llywodraeth Cymru ac arwain egwyddorion ar gyfer menywod a phobl ifanc sydd yn y system cyfiawnder troseddol neu mewn peryg o fynd i mewn iddo, yn canolbwyntio ar ymyrraeth ac atal cynnar, ac argymell dull cyfannol ac adsefydlol. I ba raddau y mae'r Gweinidog yn cydnabod felly bod hyn yn cyd-fynd â strategaeth carchardai Gweinyddiaeth Gyfiawnder y DU, Papur Gwyn i adsefydlu troseddwyr a lleihau troseddau; strategaeth troseddwyr benywaidd Llywodraeth y DU i ddargyfeirio troseddwyr bregus o ddedfrydau byr o garchar; a chynllun Turnaround Llywodraeth y DU i ddal ac atal troseddu ieuenctid yn gynt nag erioed, i helpu i atal y plant a'r bobl ifanc hyn rhag troseddu pellach, mwy difrifol?

Gwnaeth y bartneriaeth gomisiynu, a sefydlwyd rhwng comisiynwyr yr heddlu a throsedd, Gwasanaeth Carchardai a Phrawf Ei Mawrhydi yng Nghymru a Llywodraeth Cymru, alluogi asesiad gwerthusadwyedd fis diwethaf ar gyfer glasbrintiau cyfiawnder menywod a chyfiawnder ieuenctid Cymru. Pa gynllun gweithredu sydd gennych chi felly, neu ydych chi'n bwriadu ei gael, i gyflawni ei argymhellion penodol i werthuso'r glasbrint cyfiawnder ieuenctid sy'n canolbwyntio ar weithio gyda'r Bwrdd Cyfiawnder Ieuenctid a'r Weinyddiaeth Gyfiawnder i ymgymryd ag ymarfer sylfaenol systematig a sefydlu'r mecanwaith sydd ei angen fel bod modd monitro tueddiadau mewn data dros amser? Mae hyn yn arbennig o berthnasol lle mae argymhellion ar gyfer gwerthuso strategaethu atal yn cynnwys defnyddio data ynghylch yr amser a gymer hi i gyfeirio plant a phobl ifanc at wasanaethau iechyd meddwl i ddangos cyflenwad gwasanaeth o'i gymharu â'r galw. Rwy'n parhau i dderbyn gwaith achos rheolaidd ynghylch plant niwroamrywiol y gwrthodwyd asesiad iddynt neu a gawsant gam-ddiagnosis.

Pa ystyriaeth bellach ydych chi wedi ei rhoi i'r argymhellion yn adroddiad Pwyllgor Cymunedau a Diwylliant y Cynulliad yn 2010, 'Cyfiawnder Ieuenctid: Profiad Plant o Gymru yn yr Ystad Ddiogel', pan oeddwn i'n aelod o'r pwyllgor, gan gynnwys bod Llywodraeth Cymru yn trafod gyda Llywodraeth y DU sut bod modd datblygu lleoliadau ystadau diogel newydd yng Nghymru—yn amlwg dim ond ar gyfer y plant hynny na ellir rhoi sylw iddyn nhw fel arall—defnyddio uned ddiogel Hillside yng Nghastell-nedd fel model, ac yn cynnwys datblygu'r ddarpariaeth mewn lleoliad priodol yng ngogledd Cymru?

Pa gynllun gweithredu sydd gennych chi, neu ydych chi'n bwriadu ei lunio, i gyflawni argymhellion penodol yr asesiad gwerthusadwyedd i werthuso glasbrint cyfiawnder menywod, sy'n galw, er enghraifft, am ehangu sylfaen dystiolaeth droseddu'r menywod? Mae'n dweud:

'Mae sylfaenu ac olrhain cynnydd defnyddwyr gwasanaeth trwy flaenoriaethau'r Glasbrintiau yn hanfodol. Er mwyn cyflawni hyn, rydym yn argymell datblygu fframwaith perfformiad a monitro aml-asiantaeth ag adnoddau digonol cyn unrhyw werthusiad.'

O ganlyniad i strategaeth troseddwyr benywaidd Llywodraeth y DU, fe ysgrifennoch chi at yr Aelodau yn datgan y buoch yn gweithio'n agos gyda Gweinyddiaeth Gyfiawnder y DU ac y byddai un o'r canolfannau preswyl peilot i fenywod, a gyhoeddwyd gan Lywodraeth y DU fel dewis arall yn lle carcharu, gyda'ch cyfranogiad, ger Abertawe yn y de. Sut byddai hyn wedi helpu troseddwyr benywaidd bregus yng ngogledd, canolbarth a gorllewin Cymru i gael mynediad i'r gwasanaethau sydd eu hangen arnynt yn nes at adref? Ymhellach, ym mis Medi, cafodd cynlluniau ar gyfer y ganolfan hon eu gwrthod gan Gyngor Abertawe. Felly, beth yw'r sefyllfa sydd ohoni, lle bellach gall carcharorion benywaidd o Loegr gael eu rhyddhau o garchardai Cymru i gael adferiad mewn canolfannau yn Lloegr ond ni all carcharorion benywaidd yng Nghymru gael eu rhyddhau i ganolfannau cyfatebol yng Nghymru?

Yn olaf, ymwelodd Pwyllgor Cydraddoldeb a Chyfiawnder Cymdeithasol y Senedd â Charchar Eastwood Park Ei Fawrhydi yn Swydd Gaerloyw yn ddiweddar, lle daw 148 o'r 340 o garcharorion o Gymru. Ar yr ymweliad, cafodd Aelodau o'r Senedd wybod, wrth gael eu rhyddhau o'r carchar, bod naw o bob 10 carcharor o Gymru'n aildroseddu, o'i gymharu ag un o bob 10 o'r rheiny o Loegr. Felly, sut ydych chi'n cyfrif am hyn, ble mae Llywodraeth y Deyrnas Unedig yn gyfrifol am swyddogaethau cyfiawnder troseddol, gan gynnwys carchardai, ond mae Llywodraeth Cymru yn gyfrifol am dai, iechyd, gofal cymdeithasol ac addysg pan fydd y menywod hyn yn dychwelyd i Gymru?