Cytunaf yn llwyr â Delyth Jewell fod canlyniadau uwchgynhadledd COP yn siomedig ac yn rhwystredig. Y problemau gyda’r uwchgynadleddau rhyngwladol hyn yw eu bod yn anochel yn symud ar gyflymder yr arafaf, gan fod angen cytundeb unfrydol. Yn amlwg, mae gan nifer o wledydd eu rhesymau eu hunain dros arafu cynnydd, ac yn syml iawn, nid yw hynny'n mynd i fod yn ddigon i ymdrin â difrifoldeb y bygythiad y mae’r wyddoniaeth yn awgrymu sy’n ein hwynebu bellach yn sgil cynhesu byd-eang a achoswyd gan bobl.

Credaf ei bod yn iawn mai’r mymryn bach o gysur oedd rhywfaint o gymorth i’r gwledydd datblygol—y rhai, wrth gwrs, sy’n cyfrannu leiaf at gynhesu byd-eang, ond y rhai sy'n dioddef fwyaf yn gyntaf. Felly, mae rhwymedigaeth foesol wirioneddol arnom, fel economi sydd wedi'i sefydlu ar danwydd ffosil, i wneud cyfraniad, ond hefyd, hunan-les cryf. Gwyddom y bydd lefelau ymfudo yn cynyddu wrth i newid hinsawdd daro, gyda phobl sydd wedi’u dadleoli o’u gwledydd yn methu cynnal bywoliaeth. Byddant yn symud i wledydd eraill, a bydd hynny'n anochel yn effeithio arnom ni. Dylai hyd yn oed y rheini nad ydynt wedi'u hargyhoeddi'n llwyr gan y wyddoniaeth newid hinsawdd ac sy'n llenwi ein papurau newydd â rhybuddion am ymfudo dalu sylw i'r angen i helpu'r gwledydd datblygol i liniaru'r effeithiau er mwyn osgoi effeithiau andwyol ar bethau y maent yn poeni amdanynt yn y dyfodol.

Ers nifer o flynyddoedd, mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn gweithio drwy ein prosiect Cymru ac Affrica i helpu gwledydd datblygol. Mae'n brosiect rhagorol. I roi un enghraifft i chi, yn rhanbarth Mbale yn Uganda, rydym yn gweithio gyda ffermwyr coffi i blannu coed. Rydym wedi plannu 20 miliwn o goed ers i'r prosiect ddechrau. Nid yn unig fod hynny'n helpu i roi bywoliaeth iddynt, ond mae hefyd yn sefydlogi eu tir rhag fflachlifoedd a gynhyrchir gan newid hinsawdd, drwy ddefnyddio’r coed i rwymo'r tir at ei gilydd. Rwyf wedi cyfarfod â nifer o’r ffermwyr coffi, sy’n bobl ryfeddol. Mae angen inni ddeall effaith ein hymddygiad ni ar eu gallu hwy i fyw eu bywydau.