Mae creu cyngor partneriaeth gymdeithasol deirochrog wrth wraidd y ddeddfwriaeth hon. Mae adran 5(2) yn nodi bod yn rhaid i'r Prif Weinidog ofyn am enwebiadau ar gyfer cynrychiolwyr gweithwyr o TUC Cymru. Efallai na fyddwch yn synnu o wybod bod TUC Cymru a'i gysylltwyr wedi cefnogi'r broses hon ar gyfer enwebu cynrychiolwyr gweithwyr i'r cyngor, fodd bynnag roedd undebau nad ydynt yn gysylltiedig â TUC Cymru ac eraill yn arddel safbwyntiau gwahanol. Roedd y Coleg Nyrsio Brenhinol a Chymdeithas Feddygol Prydain yn dadlau'n gryf dros wella'r Bil, a dywedodd yr RCN wrthym y gallai'r Bil fel y'i drafftiwyd arwain at adael undebau nad ydynt yn gysylltiedig â'r TUC allan o bartneriaeth gymdeithasol yng Nghymru a lleihau eu gallu i gydweithredu a chydweithio. Gan ein bod ni’n gwario hanner cyllideb Llywodraeth Cymru ar ein gwasanaeth iechyd, a bod gan y sector hwn grynodiad uchel o undebau nad ydynt yn gysylltiedig â'i gilydd, roedd y pryder hwnnw'n un o brif bryderon y pwyllgor. Felly, rwy'n gobeithio y bydd yr argymhelliad 7 hwnnw, sy'n galw am welliant i'r Bil i roi gofyniad ar TUC Cymru i enwebu cyfran benodol o aelodau'r undeb nad ydynt yn gysylltiedig â'r cyngor partneriaeth gymdeithasol yn mynd ymlaen.

Dylai'r dull o gaffael cyhoeddus a ragwelwyd gan y Bil hwn gadw mwy o arian yn cylchredeg yn lleol, gan helpu i adeiladu cymunedau mwy gwydn ac economïau sylfaenol mwy bywiog. Ond, i fod yn wirioneddol feiddgar, rydyn ni am weld targedau mesuradwy yn cael eu gosod ar gyfer caffael, gan gynnwys cyfran yr arian cyhoeddus sy'n cael ei wario yng Nghymru. Fel arall, ni allwn weld a yw'r Bil hwn wedi cael yr effaith yr ydym ni’n gobeithio y bydd yn ei gael. Felly, mae argymhelliad 15 yn nodi barn y pwyllgor y dylid gwella'r Bil i osod gofyniad ar Weinidogion i osod targedau ar gyfer caffael cyhoeddus. Mae'n cydnabod hefyd y gallai casglu data a'r mecanweithiau sydd eu hangen i fod yn sail i dargedau effeithiol fod angen amser i weithio drwyddo, ac mae’n argymell felly y dylai amserlen tymor canolig o dair blynedd fod yn briodol i gyflawni hyn.

Rwy'n credu y bydd llawer o sefydliadau amgylcheddol yn siomedig o ddeall fod y Gweinidog yn gwrthod ein hargymhelliad 12, a fyddai'n sicrhau nad yw cyrff cyhoeddus yn cyfrannu at ddinistrio coedwigoedd glaw. Rwy'n gwerthfawrogi bod yn rhaid i gyrff cyhoeddus o dan Ddeddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015 dderbyn eu cyfrifoldebau byd-eang, ond rwy'n credu y byddai'n anodd disgwyl nad ydym ni’n mewnforio stwff ar hyn o bryd sydd wedi cael ei greu ar hyn o bryd o rwygo coedwigoedd glaw ac achosi mwy o gynhesu byd-eang.

Pan fyddwn ni'n gweithredu'r Ddeddf, mae'n rhaid i ni weld y cysylltiadau sydd ganddi gydag amcanion polisi ehangach Llywodraeth Cymru, yn enwedig y broses o drosglwyddo i sero net. O'r ymateb i'r argyfyngau ynni a bwyd i ddiwygio amaethyddiaeth a rheoli tir cynaliadwy, mae gan y Bil hwn y potensial i ddarparu fframwaith ar gyfer gweithredu a chydweithio ar draws cyrff cyhoeddus.

Er mwyn gwireddu uchelgeisiau'r Bil, bydd yn rhaid i Lywodraeth Cymru weithio gyda chyrff cyhoeddus, diwydiant ac eraill i feithrin capasiti, gallu a newid diwylliannol. Clywodd y pwyllgor bryderon bod nifer o gyrff cyhoeddus yn wynebu anawsterau wrth recriwtio staff caffael, wedi'u cafnu gan flynyddoedd o gyni, ac roedd cael gafael ar unigolion o'r fath yn cael ei ddisgrifio yn brin iawn. Gall hyn arwain at broblemau capasiti difrifol ac anghysondebau mewn dulliau ar draws cyrff cyhoeddus.

Mae'r Bil hwn yn creu canolfan ragoriaeth ar gyfer caffael, ond mae angen eglurhad ar ei rôl a rôl is-bwyllgor caffael y cyngor partneriaeth gymdeithasol. Yn benodol, mae angen i Lywodraeth Cymru nodi sut mae'n bwriadu sicrhau y bydd y ganolfan ragoriaeth a'r is-grŵp caffael yn sbarduno cydweithio a newid. Mae yna fater hefyd ynghylch a ddylai fod yn ofynnol i sefydliadau addysg bellach, sefydliadau addysg uwch a landlordiaid cymdeithasol cofrestredig ddilyn deddfwriaeth gaffael Llywodraeth Cymru yn yr un modd ag awdurdodau contractio'r sector cyhoeddus, ond rwy'n derbyn yn llawn na allwn fod yn peryglu tanseilio statws elusennol rhai o'r cyrff hyn a'u hannibyniaeth bwysig. Ond er hynny, rwy'n credu ei bod hi'n bwysig iawn bod Llywodraeth Cymru a'r Dirprwy Weinidog wedi derbyn argymhelliad 13. Rwy'n croesawu hynny'n fawr.

O ran y canllawiau, clywsom gan randdeiliaid sy'n gweithio yn y diwydiant am bwysigrwydd canllawiau da yn chwarae rhan ganolog wrth weithredu, ac rwy'n gwybod bod y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a’r Cyfansoddiad hefyd wedi gwneud argymhelliad tebyg i'n rhai ni. Felly, byddai'n ddefnyddiol deall manylion sut yn union mae'r Dirprwy Weinidog yn bwriadu gafael yn ysbryd y gwelliannau hynny, ond nid o reidrwydd eu gosod mewn deddfwriaeth. Fel arall, rwy'n edrych ymlaen yn fawr at Gyfnod 2 o'r Bil ac at weld sut mae'r Dirprwy Weinidog yn bwriadu cryfhau'r Bil yn ei argymhellion manwl.