Diolch, Lywydd, a hoffwn ddiolch i bawb sydd wedi cyfrannu at y ddadl y prynhawn yma. Cyflwynwyd dadl nid oherwydd nad oes gennym ffydd yn ymchwiliad y DU—nid yw hynny'n wir—ac mae hynny wedi cael ei adleisio gan lawer o siaradwyr heddiw, fod ymchwiliad y DU yn gyfrwng pwysig inni ddeall sut y gwnaed penderfyniadau, i brofi'r penderfyniadau hynny a dod i gasgliad ynghylch canlyniadau'r penderfyniadau hynny.

Ac ar y pwynt hwnnw, rwy'n cytuno â Phrif Weinidog Cymru fod ymchwiliad y DU yn gyfrwng pwysig y mae angen i Lywodraeth Cymru, ac eraill yng Nghymru yn wir, gymryd rhan ynddo. Ond fel y mae Llywodraeth yr Alban wedi dangos, mae'n bosibl cynnal ymchwiliad penodol i'r Alban ochr yn ochr ag ymchwiliad ledled y DU i fynd at wraidd hyn, sef bod pethau wedi eu gwneud yn wahanol yng Nghymru, fel y cawsant eu gwneud yn yr Alban.

Fel y pwysleisiodd siaradwr ar ôl siaradwr, rydym angen llwybr ymchwilio ar wahân, ac yn yr achos hwn, mae'r cynnig yn gofyn am ganiatâd i Senedd Cymru ffurfio'r cyfrwng diben arbennig hwnnw. Dyna y dylem ei wneud fel seneddwyr: edrych ar y penderfyniadau mwyaf arwyddocaol a wnaed erioed gan Lywodraeth Cymru a chymdeithas ddinesig yng Nghymru, fel y mae siaradwyr eraill wedi nodi. 

Nid oes a wnelo hyn â gwyro oddi wrth Lywodraeth y DU a rhai o'r penderfyniadau a wnaethant hwy, fel y nododd yr Aelod dros Ogledd Cymru ar y meinciau Llafur; mae angen dwyn Llywodraeth y DU i gyfrif, ac yn y pen draw mae angen edrych ar benderfyniadau a oedd yn dda ac yn ddrwg, yn gwbl briodol felly. Ond fel y clywsom gan gadeirydd yr ymchwiliad ar draws y DU, ceir meysydd o'r ymchwiliad na fyddant yn gallu edrych arnynt mor fanwl ag y byddent yn ei hoffi mewn perthynas â phenderfyniadau Cymreig.

Pan edrychwch ar y strwythurau yma yng Nghymru, mae llywodraeth leol yn hollol wahanol i lywodraeth leol yn Lloegr. Mae gennym awdurdodau unedol ar draws Cymru gyfan. Roeddent yn bartneriaid pwysig ar gyfer cyflawni rhai o benderfyniadau Llywodraeth Cymru a'r mesurau cymorth a gafodd eu rhoi ar waith ym maes gofal cymdeithasol, er enghraifft, ac ym myd addysg. Mae'r gwasanaeth iechyd wedi'i strwythuro yn wahanol iawn yng Nghymru i'r modd y mae wedi'i strwythuro yn Lloegr, oherwydd penderfyniadau y mae Llywodraeth Cymru wedi'u gwneud. 

Mae'r rheini'n safbwyntiau unigryw a wneir yma yng Nghymru ac mae angen gwneud penderfyniad yng Nghymru i edrych arnynt, ac mae angen gwneud y penderfyniad hwnnw yma heno, i'w gwneud hi'n bosibl y y pen draw i ffurfio pwyllgor gan Senedd Cymru. Os na allwn ni fel seneddwyr ffurfio pwyllgor i edrych ar y materion hyn a chyflwyno adroddiad yn amserol cyn etholiad 2026, beth yw pwynt cael Senedd Gymreig? Dyna'r cwestiwn sylfaenol yma. Os caiff hyn ei wrthod a bod y Llywodraeth yn defnyddio eu pleidleisiau Llywodraeth i wrthod hynny—. 

Ac rwy'n erfyn ar y meinciau cefn Llafur i ystyried hynny. Fel seneddwyr, gofynnir i chi wrthod y gallu i gael pwyllgor a fyddai dan reolaeth y Senedd, nid plaid wleidyddol, dan reolaeth y Senedd—[Torri ar draws.]—dan reolaeth y Senedd, nid gohirio—. [Torri ar draws.] Mae fy amser wedi dod i ben, mae'n ddrwg gennyf, Alun. Rwy'n hapus i dderbyn yr ymyriad, ond—[Anghlywadwy.]