Part of the debate – Senedd Cymru am 5:48 pm ar 6 Rhagfyr 2022.
Diolch, Llywydd. Mae gwelliant 25 yn mewnosod adran newydd ar wyneb y Bil. Mae'r gwelliant hwn yn ei gwneud hi'n ofynnol i Weinidogion Cymru sicrhau bod awdurdodau lleol yn cael digon o gyllid i weithredu fel sy'n ofynnol o ganlyniad i'r Bil hwn. Mae llawer ohonom ni yma yn y Senedd yn gwybod, yn eithaf aml, pan gaiff deddfau eu pasio yma, y goblygiadau sy'n cael eu trosglwyddo i awdurdodau lleol i orfodi, addysgu—. Yn aml, ni ddarperir unrhyw adnoddau ychwanegol. Pan fyddaf yn siarad ag arweinwyr cyngor neu eu penaethiaid cyllid, mae'n ffaith eu bod weithiau'n poeni am ddeddfau a wneir yma, oherwydd y goblygiadau ariannol a'r pwysau y mae'n eu rhoi ar ein hawdurdodau lleol sydd eisoes wedi'u gorlethu.
Nawr, yng Nghyfnod 2, honnodd y Gweinidog nad oedd hi'n gallu derbyn y gwelliant hwn gan y byddai Llywodraeth Cymru yn ceisio lleihau costau cymaint â phosib. Dywedodd y Gweinidog y byddai gorfodaeth, i ddechrau, yn canolbwyntio ar addysg. Nawr, rwy'n gwerthfawrogi'r ymateb hwnnw, er nad ydw i'n credu ei fod yn lliniaru unrhyw bryderon sydd gan awdurdodau lleol ynghylch cyllid. I mi, ystyr hynny yn y bôn oedd, 'Byddwn yn ariannu ein canllawiau ac rydym ni'n gobeithio y bydd hyn yn ddigon i newid arferion busnesau.' Mae awdurdodau lleol angen ymrwymiad gennych chi, Gweinidog, a byddwn i hyd yn oed yn gofyn i chi—. Rwy'n rhyw fath o estyn fy het i gardota nawr ar ran yr holl awdurdodau lleol hynny a welant hyn yn cael ei gyflwyno. Maen nhw'n mynd i fod eisiau sicrhau bod eu hawdurdod lleol yn gallu addysgu, yn gallu gorfodi, ond does ond angen edrych ar ein hadrannau cynllunio, llesiant anifeiliaid, safonau bwyd, cynllunio. Mae'r mathau hynny o adrannau mewn difrif yn rheoleiddwyr—wedi eu gorlethu. Ac felly, mewn gwirionedd, mae angen rhywfaint o ymrwymiad gennych chi arnom ni. Mae angen ymrwymiad ar yr awdurdodau lleol gennych chi nad eu cyfrifoldeb nhw fydd talu am y gost o orfodi'r Bil hwn. Maen nhw o dan ddigon o straen fel mae hi. Os oes arnoch chi eisiau i orfodaeth fod yn ddigonol, mae angen i chi sicrhau bod y cyllid ar gael, fel arall rwy'n poeni y bydd hyn yn cyfrif dim.
Mae gwelliant 26 yn welliant technegol sy'n egluro diben y ddarpariaeth. Cai
'mangre a ddefnyddir yn gyfan gwbl neu’n bennaf fel annedd' ei ddiwygio i 'mangre breswyl'. Mae gwelliant 27 yn mewnosod diffiniad ar gyfer 'mangre breswyl' i sicrhau y caiff ei ddeall fel y bwriadwyd, gyda 'mangre breswyl' yn cael ei ddiffinio fel
'mangre, neu unrhyw ran o fangre, a ddefnyddir yn gyfan gwbl neu’n bennaf fel annedd.'
Hynny yw, gallai'r busnes fod yn gweithredu'n braf ar y llawr gwaelod a gallai fod preswylwyr yn byw uwchben yr effeithir arnyn nhw o bosib gan swyddogion gorfodi yn mynd i'r rhan honno o'r safle.
Mae gwelliannau 28 a 29 yn ddiwygiadau technegol sy'n egluro diben eu darpariaethau. Diolch i'r Gweinidog am weithio gyda mi ar hyn. Rwy'n credu ei bod hi'n bwysig ein bod yn egluro ble mae swyddogion awdurdodedig yn cael mynediad a ble nad ydyn nhw'n cael mynediad, ac rwy'n sylweddoli, Gweinidog, eich bod wedi cydnabod hyn hefyd. Diolch.