Yn gynharach eleni, Gwnsler Cyffredinol, fe fyddwch yn gwybod—mae'n teimlo fel dau neu dri o Brif Weinidogion y DU yn ôl bellach—fod y pwyllgor a gadeiriaf wedi cynnal ymarfer ymgysylltu â rhanddeiliaid ar fynediad at gyfiawnder yng Nghymru. Un o’r pwyntiau a ddaeth i’r amlwg drwy hynny oedd effaith dra hysbys Deddf Cymorth Cyfreithiol, Dedfrydu a Chosbi Troseddwyr 2012 a’r effaith y mae hynny wedi’i chael o ran lleihau mynediad at gymorth cyfreithiol. Er yr hyn a groesawyd gan randdeiliaid ar ffurf buddsoddiad Llywodraeth Cymru, tynnodd sylw hefyd at effaith llai o fynediad at lysoedd a thribiwnlysoedd, a’r gwahaniaethau daearyddol sydd gennym yng Nghymru yn ogystal ag atal mynediad at gyfiawnder. Tynnodd sylw hefyd at hygyrchedd cyfraith Cymru a’r angen i gael eglurder yng nghyfraith Cymru, yn enwedig mewn meysydd a ystyrir yn rhai blaengar—ar agweddau ar gyfraith gymdeithasol ac yn y blaen. A gaf fi ofyn yn fyr iddo—? Dywedodd un o’r ymatebwyr wrthym:

'Dyma'r broblem gyda'r ffaith nad oes gennym system gyfreithiol ddatganoledig...y drafferth yw bod cymorth cyfreithiol dan reolaeth y Weinyddiaeth Gyfiawnder yn Llundain'.

Ac mae hwn yn ddyfyniad uniongyrchol gan ymarferydd:

'nid oes ots ganddynt beth sy'n digwydd yng Nghymru, a dweud y gwir... ac mewn gwirionedd, weithiau, mae cymorth cyfreithiol yn cael ei wrthod ar sail nad yw'n berthnasol i Gymru'.

Gwnsler Cyffredinol, a ydych yn cytuno â mi y bydd y materion hyn yn parhau i achosi creithiau yng Nghymru ar gymdeithas ar ymylon garw cyfiawnder, ac na fydd anwybyddu'r broblem hon yn gwneud iddi ddiflannu?