Part of 1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru am 2:07 pm ar 13 Rhagfyr 2022.
Wel, Llywydd, rwy'n cytuno â'r hyn mae'r Aelod yn ei ddweud am y cyfnod caled iawn y mae cynifer o gymunedau yma yng Nghymru yn ei wynebu, yn enwedig dros y gaeaf hwn. Nid yw'r cefndir cyffredinol mor llwm ag y byddai'n ei bortreadu. Atebais gwestiwn yn gynharach y prynhawn yma am y cyfrifiad, ac, os edrychwch chi ar rai o'r ffigurau yn y cyhoeddiadau diweddaraf o'r cyfrifiad, mae'n dangos bod amddifadedd aelwydydd wedi gostwng yn sylweddol yng Nghymru dros y degawd hwnnw. Mae'r cyfrifiad yn dadansoddi amddifadedd o'i gymharu â phedwar maes. Mae'n edrych ar gyflogaeth, addysg, iechyd ac anabledd, a thai. Yn 2011, fe wnaeth 61 y cant o holl aelwydydd Cymru ddioddef o leiaf un o'r pedwar dimensiwn hynny o amddifadedd. Erbyn 2021, roedd hynny wedi gostwng i 54 y cant, ac roedd y gostyngiadau mwyaf mewn rhannau o ranbarth yr Aelod ei hun. Roedd y gostyngiad mwyaf ym Mlaenau Gwent, er enghraifft. Felly, er fy mod i'n cytuno ag ef am yr heriau a wynebir nawr a thros y gaeaf hwn, nid wyf i'n credu ei bod hi'n deg portreadu'r cyfan o'r hyn sydd wedi digwydd, naill ai ers i mi ddod yn Brif Weinidog na chynt, fel methiant i gael effaith gadarnhaol, oherwydd dyna'n union y mae ffigurau'r cyfrifiad yn ei ddangos.
Ac o ran ei bwynt am strategaeth, fe wnaf i ailadrodd yr hyn yr wyf i wedi ei ddweud lawer gwaith bellach, Llywydd, mai'r hyn yr wyf i eisiau i'n cydweithwyr yn y gwasanaeth sifil a'r rhai rydym ni'n gweithio â nhw ganolbwyntio arnyn nhw yw'r camau ymarferol hynny sy'n gwneud gwahaniaeth ym mywydau dinasyddion Cymru. Nid yw ysgrifennu strategaethau yn rhywbeth sy'n mynd i roi bwyd ar fwrdd neb na helpu neb i dalu eu biliau tanwydd y gaeaf hwn. Byddwn yn cyhoeddi strategaeth tlodi plant ar ei newydd wedd y flwyddyn nesaf, ond, i mi, mewn argyfwng costau byw, beth wyf i'n ei gredu y dylai Llywodraeth Cymru ei wneud: ysgrifennu mwy o ddogfennau strategaeth neu ddarparu'r banc tanwydd i bob cymuned yng Nghymru; darparu taliad tanwydd y gaeaf, sy'n unigryw yma yng Nghymru; gwneud yn siŵr ein bod ni'n gallu buddsoddi yn y gronfa cymorth dewisol, sydd ar gael yma yng Nghymru yn unig? I mi, mae'n well canolbwyntio gweithredoedd pobl, yr egni sydd gennym ni, yr arian sydd gennym ni, yr amser sydd gennym ni ar gael, ar y pethau ymarferol hynny sy'n gwneud gwahaniaeth, a byddwn yn dod at strategaeth newydd pan fydd anawsterau uniongyrchol y gaeaf hwn wedi dechrau cilio.