7. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad ar ofal diwedd oes yng Nghymru? OQ58890

Llywydd, mae adolygiad Llywodraeth Cymru o ofal hosbis wedi arwain at gynnydd o £2.2 miliwn i gyllid hosbisau o'r flwyddyn ariannol hon ac ymlaen. Mae hynny'n cynnwys gwasanaeth gwych Gofal Hosbis Sefydliad Dewi Sant sy'n gwasanaethu ardal Casnewydd. Mae Cyfnod 2 yr adolygiad yn ystyried gwasanaethau gofal diwedd oes ehangach, gan gynnwys y rhai a ddarperir gan feysydd iechyd, gofal cymdeithasol a'r trydydd sector.

Diolch, Prif Weinidog. Gall gofal lliniarol gynrychioli sbectrwm enfawr o wahanol emosiynau. Mae'n gyfnod hynod sensitif i bawb dan sylw, unigolion, teuluoedd a ffrindiau. I lawer, mae'r penderfyniad i symud i ofal lliniarol yn dod yn llawer, llawer rhy fuan. I eraill, gall fod yn rhyddhad a dderbynnir. Yr hyn y mae'n rhaid i ni ei sicrhau yw, pan fydd y sgyrsiau anodd hynny'n cael eu cynnal pan ddaw'r amser ar gyfer y penderfyniadau hynny, y rhoddir pob parch i'r unigolyn ac, yn bwysicaf oll, bod rhywun yn gwrando ar eu dymuniadau a'u dewisiadau a, chyn belled â phosibl, yn ei hwyluso. Gall gofal lliniarol da wneud gwahaniaeth enfawr i ansawdd bywyd unigolyn, yn ogystal ag i'r rhai sy'n gofalu amdanyn nhw, gan eu helpu i fyw mor dda â phosibl a marw gydag urddas. Rwy'n croesawu gweledigaeth newydd Llywodraeth Cymru ar gyfer gofal lliniarol yng Nghymru yn llawn. Sut bydd y cynlluniau hyn yn helpu i ddatblygu mwy o gydnerthedd a chyd-gynhyrchu o fewn gofal diwedd oes i sicrhau bod dewis cleifion yn flaenllaw?

Diolch i Jayne Bryant am yr hyn y dywedodd hi am y datganiad ansawdd gofal lliniarol, y rhoddodd fy nghyd-Aelod Eluned Morgan gyhoeddusrwydd iddo yn ddiweddar. Mae'n codi llawer o'r pwyntiau y mae'r Aelod newydd eu gwneud, Llywydd. Dydym ni ddim yn dda am siarad am y pethau hyn yn ein diwylliant ni. Mewn sawl ffordd, mae angen i'r sgyrsiau hynny ddechrau llawer yn gynt na phan fydd pobl yn wynebu'r penderfyniadau diwedd oes anhygoel o anodd hynny.

Roeddwn i'n gweithio'n agos ar un adeg gyda'r rhaglen Byw Nawr, dan arweiniad ein cyn-Aelod Hywel Francis. Roedd hynny i gyd yn ymwneud ag annog pobl i gael y sgyrsiau hynny cyn i chi gyrraedd y pwynt o angen eu cael, i wneud penderfyniadau uwch, fel yr ydych chi'n gallu'u gwneud yma yng Nghymru, gan adael i'r system wybod sut y byddech chi'n dymuno cael gofal pe baech chi'n cael eich hun o dan yr amgylchiadau hynny. Roedd yr ymdeimlad hwnnw bod honno'n sgwrs wirioneddol rhwng yr unigolyn, gyda hawliau, gydag uchelgeisiau ar gyfer ei fywyd ei hun, gyda phenderfyniadau y gall ef ei hun ymarfer, a'r system a fydd yn helpu i ofalu amdano, yn gwbl ganolog i'r fenter honno. Rwy'n siŵr, wrth i ni fwrw ymlaen gyda'r datblygiad diwedd oes ehangach hwnnw y gwnes i sôn amdano, y bydd y rhinweddau hynny'n cael eu cynnwys eto yn y sgyrsiau hynny. 

Diolch i'r Prif Weinidog.