3. Datganiad gan Weinidog yr Economi: Gwarant i Bobl Ifanc

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:04 pm ar 13 Rhagfyr 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 3:04, 13 Rhagfyr 2022

(Cyfieithwyd)

Diolch am y gyfres o gwestiynau a sylwadau. Gadewch i mi droi at rai o'r pwyntiau a wnaethoch chi i ddechrau. O ran sut yr ydym ni'n deall treiddiad gwirioneddol y warant i bobl ifanc, a sut rydym ni'n ymdrin mewn gwirionedd ag ystod amrywiol o bobl ifanc, a'r cymhlethdodau, mae hynny oherwydd nifer o bethau. Felly, mae gan rai pobl ifanc lwybr llwyddiannus i waith, addysg neu hyfforddiant eisoes. Mae niferoedd mawr o bobl yn mynd i addysg ôl-16 heb angen unrhyw ymyrraeth ychwanegol—rhan o'n her ni yn hynny yw sut y gallwn ni helpu gydag ansawdd yr hyn y maen nhw'n ei ddewis, a sicrhau bod y dewisiadau yn rhai sy'n briodol ar eu cyfer nhw, a bod meddwl mwy agored ganddyn nhw o ran ystod eu dewisiadau nhw o yrfa. Mae'r gwaith hwnnw'n digwydd, mewn gwirionedd, yn gynharach yn eu haddysg. Pan ges i'r pleser yn ddiweddar o fod ger bron eich pwyllgor chi, roeddem ni'n trafod yr angen i ymyrryd yn gynt ar daith addysgol unigolion i wneud yn siŵr bod gan bobl ystod ehangach o ddewisiadau. Ceir llawer gormod o broffesiynau o hyd lle mae dynion a menywod—bechgyn a merched ifanc—yn gwneud dewisiadau gwahanol iawn ynglŷn â'r hyn y gallan nhw ei wneud. Ac mewn gwirionedd, fe geir llawer iawn o dalent na fanteisir arno. Felly, rydym ni o'r farn fod mwy y gallem ni ei wneud o ran mynd at bobl yn gynt.

O ran y bobl hynny yr ydym ni'n pryderu efallai na fydden nhw'n dilyn, os mynnwch chi, y llwybr traddodiadol sy'n—[Anghlywadwy.]—gan lawer o bobl, dyna pam mae'r gwaith yr ydym ni'n ei wneud ynglŷn â'r fframwaith ymgysylltiad a chynnydd ieuenctid yn bwysig iawn; y cynharaf y dowch chi i wybod am bobl sydd mewn perygl o beidio â bod mewn addysg, cyflogaeth neu hyfforddiant, y rhwyddaf yw hi i'w cefnogi nhw. Mae hynny ar sail amlasiantaeth, yn aml, hefyd. Ac yna gwneud yn siŵr, pan fyddwn ni'n ystyried y warant ei hun, byddwn yn deall y profiadau y maen nhw'n eu cael. Felly, yn y sgwrs genedlaethol, mae honno'n rhan bwysig iawn o ddeall bod gennych chi waith traddodiadol ar sail arolwg, a phobl sy'n fwy tebygol o lenwi arolygon, ond grŵp ffocws penodol hefyd, nid yn unig i fanylu, ond sy'n cynnwys rhai o'r grwpiau hynny sy'n llai tebygol o lenwi'r arolygon traddodiadol hynny. Felly, er enghraifft, pobl ifanc sydd â phrofiad o ofal, rhieni ifanc, pobl â phroblemau iechyd meddwl a phobl â niwroamrywiaeth—gan ymdrin â'ch pwynt chi eto ynglŷn â phobl sydd â gwahanol alluoedd ac anableddau.

Felly, rydym ni wedi bod yn gwneud hynny'n fwriadol i ddeall pwy ydym ni'n eu cyrraedd a beth allwn ni ei wneud i wella'r cynnig. Dyna'r cynnig ei hun a'ch pwynt chi ynglŷn â chyfathrebu, oherwydd efallai heblaw am un unigolyn y gallem glywed ganddo yn nes ymlaen, ni all y rhan fwyaf ohonom ni yn y fan hon honni bod yn ifanc erbyn hyn, yn wrthrychol. Ac mewn gwirionedd, mae'r ffordd mae pobl yn ystyried ac yn gweld y byd yn hollol wahanol, ac felly rydym ni'n gallu gofyn iddyn nhw a gwrando arnyn nhw ynglŷn â'r hyn sy'n gwneud gwahaniaeth, o ble y cân nhw eu gwybodaeth, a'u bod nhw'n ymwybodol o'r hyn mae'r warant yn ei gynnig ac yna sut maen nhw am fanteisio arni. Felly, mae'r biwro cyflogaeth a menter ar gyfer pobl mewn addysg bellach nad ydyn nhw'n ymadael i hyfforddiant pellach neu ganlyniad addysg cyflogaeth yn sgil hynny, ac mae sefydlu'r biwroau hynny, sy'n rhoi cyfleoedd i ddod â chyflogwyr a phobl ifanc at ei gilydd mewn lleoliad sy'n gyfarwydd iddyn nhw, yn bwysig iawn ar gyfer gallu gwneud hynny.

Felly, dyma un o'r enghreifftiau o'r cyfathrebu yr wyf i'n awyddus i'w gael, yn ogystal â gallu deall o ble mae pobl yn cael eu newyddion, barn a gwybodaeth. Mae'n rhaid i mi ddweud, pan oedd yr ymgyrch o'r enw 'Bydd bositif' gennyf i, nid oeddwn i'n siŵr a oeddwn i'n siarad am rywun a oedd yn 50 oed ac yn ceisio esgus fy mod i'n 15 oed unwaith eto, ond, mewn gwirionedd, roedd y dystiolaeth uniongyrchol a'r adborth yn dod oddi wrth bobl ifanc eu hunain. Felly, fe gefais i sicrwydd yn hynny o beth—bod hwn yn rhywbeth a fyddai'n gallu bod yn addas i'r bobl yr ydym ni'n ceisio eu cyrraedd hefyd, sy'n rhan o'r pwynt. Mae'n gofyn i chi fod, bob hyn a hyn, ychydig yn anghyfforddus, ond dyna'r holl bwynt o wneud hyn.

Ac yna, ynglŷn â'ch pwynt chi ynghylch ymgysylltu â busnesau, mae hi'n anodd dweud yn union faint yw niferoedd y busnesau, oherwydd drwy'r holl warant, mae gennych chi fusnes yn ymgysylltu â gwahanol bwyntiau yn yr ysgol ac addysg bellach—er enghraifft, y biwro cyflogaeth—yn ogystal â'r rhai sy'n darparu cyfleoedd drwy Twf Swyddi Cymru+, er enghraifft. Rwyf i am geisio dod o hyd iddyn nhw, yn ein hadroddiad blynyddol ni, os oes yna ffordd well o geisio tynnu sylw at nifer y busnesau sy'n cael eu cynnwys; yn hytrach na dweud ei bod hi'n anodd, wrth ganfod ffordd o gyflwyno rhywbeth i chi sy'n ystyrlon, gan fy mod i'n bwriadu cyhoeddi adroddiad blynyddol yn y flwyddyn newydd. Ac o ran natur yr arlwy, rydym ni wedi gwrando ar yr hyn a ddywedodd pobl ifanc, ac rydym ni wedi newid ein rhaglen Twf Swyddi Cymru+. Mae honno wedi'u hanelu at bobl ifanc 16 i 18 oed erbyn hyn, ar sail y model hyfforddeiaeth blaenorol a'r hyn a ddigwyddodd yn flaenorol yn Twf Swyddi Cymru. Felly, rydym ni'n fwriadol yn gwneud newidiadau i'r cynnig ei hun. 

O ran y grant rhwystrau, nid oes unrhyw wybodaeth gennyf i eto, ond byddaf i'n rhoi ystyriaeth i hyn wrth feddwl am nodweddion gwarchodedig, cefndir a daearyddiaeth pobl sy'n cyfranogi yn hyn, ond mae—. Wel, mae'r ffigyrau yr wyf i wedi dweud wrthych chi amdanyn nhw yn y misoedd cyntaf, felly ni fyddwn i'n disgwyl bod â barn, o reidrwydd, sy'n gwbl gynrychioliadol nawr, ond fe fyddaf i'n sicr yn ystyried sut y gallwn ni sicrhau bod yr wybodaeth honno ar gael.

Ac o ran dewisiadau cyllidol—rwy'n gweld bod y Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol yn eistedd wrth fy ymyl—nid wyf i am fynd trwy'r dewisiadau i gyd gan y bydd hi'n eu rhoi nhw ger bron mewn mwy o fanylder, ond wrth flaenoriaethu'r warant i bobl ifanc a gwahanol rannau ohoni yn fy adran i, mae hynny wedi golygu ei bod hi'n rhaid i mi wneud dewisiadau anodd gyda rhannau eraill o'r gyllideb. Ac fe allai pob Gweinidog sefyll i siarad am y blaenoriaethau sydd ganddyn nhw a'r ffaith ein bod ni wedi gorfod talu am ein blaenoriaethau ni drwy wneud dewisiadau eraill mewn meysydd eraill. Nid yw hynny'n golygu nad yw'r pethau hynny o werth, dim ond os ydych chi'n dewis pethau sy'n fwy o flaenoriaethau i chi, mae'n rhaid i chi wneud dewisiadau eraill hefyd, oherwydd yn anffodus, nid oes £0.5 biliwn dros ben y mae'r Gweinidog cyllid yn ei gadw yn rhywle i'w daflu o gwmpas i'n cadw ni i gyd yn hapus. Felly, mae gennym ddewisiadau mawr, anodd iawn, ac fe fyddwch chi'n gweld rhai ohonyn nhw ym manylion yr hyn y bydd y Gweinidog cyllid yn ei ddweud wrth i ni gyrraedd y cam craffu mwy manwl yn y pwyllgor yn y flwyddyn newydd hefyd.

Ac o ran sgiliau gwyrdd, rwy'n bwriadu cyhoeddi cynllun gweithredu sero net a fydd yn ymdrin yn fras â'ch pwyntiau chi, a pha ran sydd i hynny yn y warant i bobl ifanc yn gynnar yn ystod 2023.