Part of 1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru am 2:01 pm ar 10 Ionawr 2023.
Diolch i chi, Prif Weinidog, am eich ateb. Byddwch yn gwybod fy mod i wedi codi materion gyda chi a Gweinidogion eraill yn rheolaidd o ran llifogydd tir ar draws y canolbarth. Efallai eich bod yn cofio'r mater o lifogydd mewn cartrefi yn Llandinam a godais gyda chi fis Chwefror diwethaf, ac yn wir ardaloedd eraill. Wrth gwrs, mae pryder a phryder mawr, fel y byddwch chi'n gwybod, gan bobl y mae eu cartrefi wedi dioddef llifogydd, ond maen nhw'n poeni y gallai eu cartrefi ddioddef llifogydd hefyd. Ar hyn o bryd rydym ni mewn sefyllfa yn y canolbarth lle mae afonydd yn gorlifo. Mae disgwyl rhagor o lifogydd ar dir isel heddiw o ganlyniad i lefelau yn Afon Efyrnwy ac Afon Hafren. Ar hyn o bryd, mae nifer o rybuddion y Swyddfa Dywydd mewn grym.
Un o'r prif ysgogiadau o ran atal a lleihau'r risg o lifogydd yw gwell rheolaeth dros gronfeydd dŵr Clywedog ac Efyrnwy. Tybed a allwch chi ddarparu diweddariad, Prif Weinidog, ynglŷn â'r gweithiau yr wyf yn gwybod eich bod chi a CNC yn ymwneud â nhw, yn enwedig o ran y posibilrwydd o wella argae Clywedog i ddarparu mwy o gydnerthedd. Fy marn i hefyd, ers blynyddoedd lawer, yw bod angen archwilio rheolau gweithredu'r ddau argae ac edrych arnyn nhw er mwyn caniatáu mwy o gapasiti storio ym misoedd y gaeaf. Rwy'n gwybod mai'r hyn sy'n gwrthbwyso hynny yw bod angen cadw'r argaeau hynny'n uchel mewn cyfnodau o sychder, ond rwy'n sicr o'r farn bod y rheolau hynny'n hen ac mae angen eu harchwilio. Tybed a allech chi roi'r wybodaeth ddiweddaraf i mi, Prif Weinidog ynghylch yr hyn y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud o ran rheolau gweithredu'r ddau argae a'r trafodaethau a gawsoch.
Ac yn olaf, iawndal i dirfeddianwyr pan fo tir tirfeddianwyr dan ddŵr, weithiau mewn ffordd a gynlluniwyd, er mwyn osgoi llifogydd mewn cartrefi i fyny'r afon. Bydd y tirfeddianwyr penodol hynny dan anfantais sylweddol. Tybed pa ystyriaethau y mae Llywodraeth Cymru wedi eu rhoi o ran cefnogi'r tirfeddianwyr penodol hynny.