Part of the debate – Senedd Cymru am 3:19 pm ar 10 Ionawr 2023.
Diolch yn fawr iawn, Alun. Yn sicr, rwy'n credu bod heriau anferthol i'r GIG. Mae hi'n bwysig ein bod ni'n cydnabod ac yn siarad amdanyn nhw a bod honno'n sgwrs y mae angen i ni ei chynnal â'r cyhoedd. Nid rhywbeth a ddylai aros yn y Siambr hon mohono, oherwydd fe fydd y rhain yn benderfyniadau anodd iawn y bydd yn rhaid i bawb fyw gyda nhw. Felly, os meddyliwch chi am y cyfleoedd sydd ar gael i ni heddiw nad oedden nhw ar gael yn y gorffennol, sy'n anhygoel, fe welais i faban yn Ysbyty Athrofaol Cymru ddydd Gwener diwethaf a aned ar ôl 21 wythnos—cwbl wyrthiol. Ac nid oes unrhyw amheuaeth y byddai baban o'r oedran hwnnw wedi trengi yn y gorffennol. Mae'n rhaid i ni ddeall bod honno'n wyrth, yn wych, oherwydd y gwaith a wna'r GIG y mae'r baban hwnnw'n fyw heddiw, ond fe ddaw rhai dewisiadau gyda hynny y mae'n rhaid i ni eu gwneud. Ac felly rwyf i o'r farn bod rhaid i ni gynnal sgwrs o ran ein blaenoriaethau ni yn y GIG.
Fe geir datblygiadau newydd drwy'r amser hefyd. Fe fydd rhan o hynny o gymorth mawr i ni. Mae ymgynghoriadau o bell digidol yn bethau cadarnhaol iawn yn fy marn i sydd eisoes wedi digwydd ac wedi trawsnewid y ffordd yr ydym ni'n darparu gofal eisoes. Ond rwy'n credu mai'r peth allweddol o ran lle bydd heriau yn y dyfodol—. Rwy'n credu bod rhai materion yn ymwneud â chyfalaf ac fe fydd yn rhaid i ni ymdrin â nhw, yn ogystal â'n dulliau ni o gyflawni gyda'r cyfleusterau sydd gennym ni, ond rwy'n credu hefyd y bydd rhaid i ni gael y drafodaeth hon am newidiadau yn y gymdeithas. Pan sefydlodd Aneurin Bevan y GIG yn 1948, roedd pobl yn gweithio tan eu bod tua 65 oed ac yn marw pan oedden nhw tua 68 oed. A dyna'r sefyllfa wirioneddol. Mae'r ffaith fod pobl yn byw'n hŷn o lawer erbyn hyn yn beth rhagorol, ond nid yw ein strwythur ni wedi newid yn sylfaenol i adlewyrchu'r gwahaniaeth hwnnw.
Y bwlch coll yw'r hyn yr ydym ni'n ei wneud yn y maes hwn o ofal. Yn amlwg, mae awdurdodau lleol yn gwneud eu gorau glas yn y maes hwnnw, ond yn amlwg mae cyfyngiadau arnyn nhw hefyd o ran eu gallu economaidd. Felly, hwnnw yw'r maes, yn fy marn i, y mae angen sgwrs heriol iawn gyda'r cyhoedd yng Nghymru amdano: beth ydym ni am ei wneud i gefnogi pobl mewn poblogaeth sy'n heneiddio gydag anghenion gofal mwy cymhleth. Oherwydd ynghyd â phoblogaeth sy'n heneiddio fe ddaw sefyllfa fwy heriol o ran pa fath o achosion cymhleth sydd raid i chi ymdrin â nhw. Felly, nid ymdrin yn unig â rhywun yn mynd i'r ysbyty yr ydym ni gyda chanser, dyweder; efallai bod ganddyn nhw ganser a diabetes a chlust dost, neu lawer o bethau ar yr un pryd. Ac mae'n rhaid i ni ddeall mai dyna'r math o heriau y byddwn ni'n eu hwynebu yn y dyfodol.