Part of the debate – Senedd Cymru am 5:05 pm ar 10 Ionawr 2023.
Diolch yn fawr iawn. Fel y gwnaethoch chi ei ddweud yn eich datganiad, mae'r holl ysgogiadau allweddol ar gyfer mynd i'r afael â thlodi drwy'r system dreth a lles yn eistedd gyda Llywodraeth y DU, ac mae hynny'n cynnwys y sefyllfa wirioneddol warthus lle mae'n rhaid i bobl aros pum wythnos am daliadau credyd cynhwysol, sydd mewn gwirionedd yn eu gwthio i ddwylo'r siarcod benthyg, oherwydd beth arall maen nhw i fod i fyw oddi arno—awyr iach?
Felly, roeddwn i eisiau canolbwyntio'n syml ar un o'r meysydd y gallwn ni wneud rhywbeth yn ei gylch, sef y gwahaniaeth y gellid ei wneud drwy fynd i'r afael â thlodi bwyd. Yr wythnos diwethaf, ymwelais â Can Cook/Well-Fed yn Shotton yn etholaeth Jack Sargeant, ac fel y gwyddoch chi, Gweinidog, mae gan fudiad Robbie Davison, strategaeth sy'n gweithio'n dda ar gyfer dileu tlodi bwyd yn sir y Fflint a'r ardaloedd cyfagos eraill. Ar y wal mae'n dweud, 'Os yw pobl yn bwyta'n dda, maen nhw'n ymdopi'n dda', a dyna un o'r problemau rwy'n eu gweld wrth fynd o amgylch fy etholaeth i—nad yw pobl yn bwyta'n dda ac nad ydyn nhw'n ymdopi â'r problemau anodd maen nhw'n eu hwynebu o fyw mewn tlodi. Felly, yn dilyn eich trafodaethau eich hun gyda Mr Davison y llynedd, tybed pa ystyriaeth y mae is-bwyllgor costau byw y Cabinet wedi ei rhoi i fesurau i ddileu tlodi bwyd, gan adeiladu ar brofiad y sefydliad Well-Fed, yn ychwanegol, wrth gwrs, at y fenter wirioneddol bwysig i ddarparu prydau ysgol am ddim i bob disgybl ysgol gynradd.
Yn ail, o ran diffyg defnydd rhai pobl o'r talebau hyn am ynni, p'un a ydyn nhw gan Lywodraeth y DU neu gan Lywodraeth Cymru, un o'r pryderon difrifol sydd gen i yw bod llawer o sgamwyr yn defnyddio hyn fel esgus i geisio casglu data personol pobl, a dyna un o'r rhesymau pam y gallai pobl fod ag ofn gwirioneddol i fynd at y pethau hyn. Mae'r system mor gymhleth i bobl, pan ddylai fod yn hawl awtomatig yng nghyfrif budd-daliadau pobl, gan fod y wladwriaeth yn gwybod pwy sy'n derbyn y budd-daliadau hyn. Pam nad ydyn nhw'n talu'r symiau hyn o arian yn syml?