A gaf fi gofnodi fy niolch yn gyntaf i Gadeirydd y pwyllgor, John Griffiths, am ei gadeiryddiaeth a’i waith yn llunio adroddiad y pwyllgor heddiw, ochr yn ochr â fy nghyd-aelodau o'r pwyllgor, y Gweinidogion a roddodd dystiolaeth, y clercod, tîm cymorth y pwyllgor, wrth gwrs, a'r llu o sefydliadau a ddarparodd dystiolaeth ar gyfer yr adroddiad rydym yn ei ystyried yma heddiw?

Ac fel yn rhagair y Cadeirydd i adroddiad y pwyllgor heddiw ar asedau cymunedol, maent yn gwneud cyfraniad mor fawr i fywydau pobl sy'n byw yn ein cymunedau, a chredaf weithiau ein bod yn anghofio am hynny, ac yn anffodus, ni chofiwn hynny nes y bydd hi'n rhy hwyr, pan nad yw’r adeiladau cymunedol hynod bwysig hynny, yr asedau, y darnau o dir ar gael i’n cymunedau mwyach. Credaf ei bod yn bwysig i bob un ohonom roi eiliad i ystyried yr asedau sydd yn ein cymunedau, ynghanol y bobl rydym yn eu cynrychioli, i sicrhau eu bod yn cael eu defnyddio yn y ffordd orau ar gyfer ein cymunedau.

Drwy ein gwaith fel pwyllgor, gwelsom fod yna lawer o wahanol fathau o asedau cymunedol ledled Cymru, gyda phob un ohonynt yn darparu manteision aruthrol i’r bobl rydym yn eu cynrychioli a’u llesiant. Mae’r asedau hynny’n amrywio o lyfrgelloedd i dafarndai, y mae pob un ohonom i'n gweld yn eu gwerthfawrogi, canolfannau cymunedol, ac yna mae’n rhaid inni fynd i’r canolfannau hamdden hefyd. Ond mae ystod mor fawr o'r asedau cymunedol hyn yn gwneud gwahaniaeth. Credaf fod hynny'n rhan o’r her, pan fyddwn yn sôn am asedau cymunedol, gyda grŵp mor eang o bethau y gallem fod yn sôn amdanynt yma. Ond maent yn aml yn hybiau hollbwysig mewn ardaloedd lleol, sy'n galluogi pobl i ddysgu sgiliau newydd, i ddod at ei gilydd, i gymdeithasu, i gael gwared ar rai o'r rhwystrau ym mywydau pobl sy'n eu hatal rhag cyfarfod â ffrindiau. Maent yn bwysig i gymunedau lleol er mwyn sicrhau cymaint â phosibl o gyfleoedd i rymuso cymunedau hefyd.

Roeddwn yn falch o weld Llywodraeth Cymru yn derbyn argymhelliad 2, a oedd yn galw arnynt i adolygu a diweddaru’r canllawiau presennol ar drosglwyddo asedau cymunedol. Credaf fod hyn i'w groesawu, gan yr ymddengys bod anghysondeb sylweddol ledled Cymru, ond hefyd, ar adegau, o fewn awdurdodau lleol mewn perthynas â throsglwyddo asedau. Roeddwn hefyd yn falch fod argymhelliad 12, sy’n galw ar Lywodraeth Cymru i sefydlu cronfa asedau cymunedol, wedi’i dderbyn yno hefyd.

Wrth gwrs, un agwedd allweddol ar sicrhau pwysigrwydd a llwyddiant asedau cymunedol yw rhannu arferion da. Fe roddaf ychydig funudau i ganolbwyntio ar rannu'r arferion da hynny, gan ei fod yn rhywbeth a gododd dro ar ôl tro pan fuom, fel aelodau'r pwyllgor, yn ymweld â nifer o'r asedau hyn sy'n cael eu rhedeg gan y gymuned. Cefais y fraint o fynd draw i rai o’r lleoedd hyn, gan gynnwys Antur Nantlle, Ty’n Llan a Phartneriaeth Ogwen hefyd, ac roedd gan bob un ohonynt brofiad ardderchog ac arbenigedd mewn perthynas â'r broses o drosglwyddo asedau cymunedol, ond roedd pob un ohonynt yn dweud hefyd y byddent yn hoffi gweithio'n agosach gyda sefydliadau eraill sydd wedi mynd drwy brofiadau tebyg, i ddeall, i ddysgu ac i rannu rhywfaint o'r arferion gorau hynny. Gan fod y sefydliadau sydd wedi gwneud hyn unwaith wedi bod drwy'r boen, maent yn gwybod ble mae'r elfennau trafferthus ac maent yn fwy na pharod i rannu a gweithio gydag eraill, gan y gall fod yn eithaf brawychus, wrth gwrs, pan ddaw'n fater o gymryd rheolaeth ar ased cymunedol. Felly, credaf fod angen deall y gwaith hwnnw'n well, a sicrhau ein bod yn cysylltu'r rheini sydd wedi bod drwy'r profiad hwnnw â'r rheini sydd am fynd drwy'r profiad hwnnw hefyd.

Buom yn sôn am nifer o'r rhwystrau a'r heriau sy’n wynebu cymunedau lleol pan fyddant yn ceisio rheoli'r asedau cymunedol hyn, ac fel y nodwyd gan y Sefydliad Materion Cymreig, ymddengys bod cymunedau Cymru ymhlith y rhai sydd wedi’u grymuso leiaf ym Mhrydain, gyda’r system gyfyngedig sy'n bodoli ar hyn o bryd

'yn cael ei gyrru o’r brig i’r bôn.'

Ceir pryder hefyd ar draws rhai awdurdodau lleol—[Torri ar draws.] Iawn, wrth gwrs.