Part of the debate – Senedd Cymru am 5:56 pm ar 11 Ionawr 2023.
Fel yr amlygwyd eisoes yn ystod y ddadl hon, mae llawer o gymunedau yn y canolbarth yn teimlo eu bod yn cael eu gadael ar ôl i raddau mwy a mwy o ran eu mynediad at ddarpariaeth iechyd ehangach. Nid oes ysbyty cyffredinol ym Mhowys, ac mae'r gwasanaethau a oedd ar gael yn flaenorol—yn Llanidloes a'r Drenewydd, er enghraifft—wedi cael eu hisraddio, ac mae amseroedd ymateb ambiwlansys yn parhau i fod yn gywilyddus o bell o gyrraedd targedau hanfodol. O dan bwysau ehangach cyni, mae’r dirywiad hwn mewn gwasanaethau yn aml wedi’i gyfiawnhau gan natur wasgaredig a gwledigrwydd poblogaeth y canolbarth. Er gwaethaf rhybuddion cyson gan Blaid Cymru am y canlyniadau hirdymor, cafwyd ymgyrch hanesyddol i ganoli gwasanaethau mewn lleoliadau mwy trefol, ac o'r herwydd, rydym yn gweld canlyniadau enbyd hyn yn dod i'r amlwg y gaeaf hwn.
Natur wledig cymunedau'r canolbarth a'r gorllewin yw'r union reswm pam fod ymateb brys lleol effeithiol yn fwy hanfodol byth. Mae gennym boblogaeth sy’n heneiddio, niferoedd uchel o bobl yn gwneud gweithgareddau awyr agored, llawer iawn o ffermio a gweithgaredd amaethyddol, a ffyrdd mwyaf peryglus Prydain fel y cydnabuwyd yn ddiweddar. Golyga hyn oll fod ein cymunedau gwledig yn frith o argyfyngau meddygol posibl, y mae ymatebion amserol iddynt yn hollbwysig ac yn anodd oherwydd y ddaearyddiaeth gymhleth. Er bod darpariaeth gofal iechyd lleol wedi'i thorri i'r asgwrn yn y cymunedau hyn, yr ambiwlans awyr yw'r un peth cyson—sy'n cael ei ystyried gan lawer yn rhwyd ddiogelwch hanfodol.