Diolch. Rwy'n croesawu adroddiad y pwyllgor. Mae trafnidiaeth gyhoeddus yn rhaff achub i lawer, gan sicrhau nad oes neb yn cael ei adael ar ôl. Mae'n fater cymdeithasol, yn ogystal â chynnal mynediad at waith. Rwy'n gwybod, mewn ardaloedd gwledig, mai'r daith ar y bws yw lle mae teithwyr rheolaidd yn mwynhau sgwrs gymdeithasol gyda'i gilydd a'r gyrrwr, ac rydym wedi clywed yn y pwyllgor diwylliant a chwaraeon bod trafnidiaeth gyhoeddus yn hanfodol er mwyn sicrhau mynediad teg at byllau nofio a chlybiau chwaraeon. Mynediad at apwyntiadau meddygol yw un o'r pryderon mwyaf i drigolion.

Ond mae rhedeg trafnidiaeth bws yn ddrud. Mae angen iddi gael ei hintegreiddio â thrafnidiaeth ysgol i helpu i sybsideiddio teithiau am weddill y dydd, ac rwy'n ymwybodol bod Mesur Teithio gan Ddysgwyr (Cymru) 2008 yn cael ei adolygu, ond mae angen inni ddeall mater cost ac adnoddau. Yn y Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai yr wythnos diwethaf, siaradodd arweinydd Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru am y frwydr ddyddiol o sicrhau bod digon o weithredwyr i gyflawni cytundebau trafnidiaeth ysgol a sicrhau nad oes unrhyw blentyn yn cael ei adael ar ôl. Mae cynnydd o 40 y cant wedi bod mewn prisiau, gan greu pwysau enfawr yn y gyllideb. Rwy'n dal i fod braidd yn bryderus ynghylch gallu cyd-bwyllgorau corfforedig i ddarparu trafnidiaeth, sy'n hynod gymhleth. Roedd gan un awdurdod lleol 450 o gontractau, 350 yn rhai ysgol, ac mae swyddogion yn cyfathrebu'n dda gyda gweithredwyr yn ddyddiol, gan eu helpu i gynnal gwasanaethau pan allant fod ar fin dymchwel, neu ofyn iddynt gamu i'r adwy ar y funud olaf pan fo angen. Mae atebolrwydd yn bwysig, i sicrhau na fydd yr un plentyn nac oedolyn bregus yn cael ei adael ar ôl.

Mae caffael bysiau yn ddrud hefyd. Maent yn amrywio o £350,000 i £450,000 am un bws, ac mae'n gallu costio rhwng £350,000 a £700,000 i gynnal gwasanaeth. Os nad yw teithiau'n rhai masnachol, maent yn cael eu stopio, a dyna pryd mae cynghorau wedi camu i'r adwy gyda chymorthdaliadau, ond mae tri chyngor eisoes wedi tynnu cymorthdaliadau yn ôl dros y blynyddoedd diwethaf yn ystod cyni, ac rwy'n ymwybodol fod llawer mwy wedi eu rhoi ar y bwrdd eleni fel arbedion cost. Felly, bydd angen ystyried hynny. Pe bai Llywodraeth Cymru, drwy Trafnidiaeth Cymru, yn gallu helpu gyda chaffael, gan ddefnyddio prynu ar raddfa, gallai helpu gyda chynaliadwyedd i weithredwyr ac awdurdodau lleol neu wasanaethau comisiynu cyd-bwyllgorau corfforedig. Ac rwy'n gwybod bod hynny'n rhywbeth y mae'r Dirprwy Weinidog efallai'n edrych arno.

Mae trigolion yn hoff o wasanaeth bws sydd wedi ei drefnu, ond mae llawer yn gorfod derbyn newid, ac mae'r gwasanaeth bysiau Fflecsi, sy'n gweithredu yng ngogledd Cymru, yn cael ei groesawu ac mae'n ymddangos ei fod yn gweithio'n dda iawn pan fydd trigolion a theithwyr yn derbyn newid. Mae dibynadwyedd ac amserlenni clir yn bwysig er mwyn annog pobl i ddefnyddio trafnidiaeth bws a chael ffydd ynddi. Gall un profiad drwg eu digalonni yn gyfan gwbl. A gall un newid mewn amserlen fysiau gan weithredwr olygu bod rhaid diweddaru 150 o safleoedd bws wedyn, ac mae hwnnw'n waith llafurus sy'n cael ei orfodi ar awdurdodau lleol nad oes ganddynt adnoddau. Felly, bydd masnachfreinio, wrth symud ymlaen, yn ddefnyddiol iawn gyda hynny, oherwydd gallant gomisiynu gwasanaethau am gyfnod hwy, lle na fydd gweithredwyr yn eu newid a'u torri o fewn y flwyddyn. Felly, bydd hynny i'w groesawu'n fawr. Mae gyrrwr bws cyfeillgar, cymwynasgar a chynorthwyydd platfform trên yn amhrisiadwy ac yn gwneud byd o wahaniaeth o ran gwneud i bobl deimlo'n hyderus wrth ddefnyddio trafnidiaeth gyhoeddus, yn enwedig os oes ganddynt anawsterau corfforol neu feddyliol, ac fe drafodwyd hynny y bore yma ar y radio hefyd.

Mae recriwtio a chadw gyrwyr yn broblem. Mae Arriva Cymru yn talu llai i yrwyr yng Nghymru, o dan eu cytundeb, sy'n annheg ac yn achosi problem, gan eu bod yn croesi'r ffin ac yn pasio cydweithwyr yn ddyddiol, ac mae'n rhywbeth y mae'r undebau'n ceisio ei ddatrys. Os yw awdurdodau lleol yn gallu cael trwydded gweithredwr, sy'n rhywbeth y mae rhai wedi edrych arno yn y gorffennol, efallai y gallai gweithredwyr gyrwyr y gwasanaethau ar y stryd gael trwydded a hyfforddiant i fod yn yrwyr bysiau a llenwi bylchau a adewir ar ôl gan weithredwyr os ydym am chwilio am fodel masnachfreinio gydag awdurdodau lleol yn camu i mewn hefyd. Mae problem gorlenwi ar drenau gogledd Cymru o hyd, ond rwy'n falch o weld bod y mark 4 yn ôl ar y gwasanaeth. Gwych. Maent wedi cael eu hadnewyddu. Ac mae mwy o wasanaethau rheilffordd wedi cael eu haddo.

Nid yw streiciau presennol y gweithwyr rheilffordd yn ymwneud â chyflogau'n unig, maent yn ymwneud â sicrhau bod llinellau a signalau yn cael eu cynnal gan weithredwyr profiadol, cymwys, a bod yna gardiaid ar drenau a staff platfform digonol i sicrhau diogelwch pob teithiwr, a dyna pam rwy'n cefnogi'r streiciau a'r trafodaethau sy'n digwydd.

Mae prisiau tocynnau integredig y gellir eu defnyddio ar draws gweithredwyr yn bwysig hefyd, yn ogystal â chynnal trafnidiaeth ar draws y ffin, gan fod gennym ffin agored. Ac rwy'n croesawu'r tocyn 1Bws yn fawr—rwy'n credu mai y llynedd y cafodd hwnnw ei ddefnyddio fel model, a chafodd groeso mawr—y gellir ei ddefnyddio ar draws gwahanol weithredwyr. Mae angen ariannu'r rhwydwaith rheilffyrdd yn well. Rydym angen y £5 biliwn o HS2. Nid yw'r rhwydwaith rheilffyrdd erioed wedi ei ariannu ei hun, byth ers iddo gael ei ddatblygu, oherwydd pan oedd llinellau rheilffyrdd yn cael eu hadeiladu roeddent yn cystadlu â'i gilydd o'r dechrau ac nid oeddent yn cwmpasu'r ardal gyfan.

Rwy'n gwybod bod Llywodraeth Cymru eisiau cyflwyno prisiau tecach. Byddai'n wych cael tocyn un pris cyffredinol; rwy'n credu efallai y bydd yn rhaid ichi edrych ar y syniad o £1 i sybsideiddio eraill. Ond rwy'n deall bod angen inni gael y rhwydwaith yn ei le yn gyntaf, ac rwy'n croesawu'r ymrwymiad gan Lywodraeth Cymru a'r Dirprwy Weinidog a'i holl ymdrechion i geisio datrys hyn, ynghyd â Trafnidiaeth Cymru. Diolch.