Part of the debate – Senedd Cymru am 4:17 pm ar 18 Ionawr 2023.
Wel, fe wnaeth Alun Davies fy herio i basio prawf Blaenau Gwent yn gynharach, a gallaf ddweud wrtho fod yna brawf Alun Davies hefyd, sy'n cael ei gymhwyso i'r tâl tagfeydd, oherwydd mae Julie James a minnau wedi bod yn cael sgyrsiau gweithredol gyda Chaerdydd am gynllun y tâl tagfeydd, ac mae'r pwyntiau y mae'n eu gwneud yn gwbl deg ac mae angen eu cynnwys yn nghynllun y system. Ond byddwn yn dweud y byddai hyd yn oed ei etholwyr, sy'n dod i mewn i Gaerdydd, yn elwa o lai o dagfeydd yng Nghaerdydd. Felly, mae o fudd i bawb, nid yn unig—. Rwy'n credu bod y rhaniad hwn braidd yn ffug. Byddwn yn casáu creu rhyfel diwylliant rhwng Caerdydd a'r Cymoedd. Ond mae hanfod ei bwynt yn un teg, ac mae'n cael ei gynnwys yng nghynllun y system. Gobeithio bod hynny'n rhoi rhywfaint o sicrwydd iddo.
Gwnaed nifer o bwyntiau eraill, Ddirprwy Lywydd. Craidd y mater, fel gwlad, ar draws y DU, yw nad ydym wedi bod yn buddsoddi digon mewn trafnidiaeth gyhoeddus dros gyfnod sylweddol i ni allu cael y math o wasanaethau a gawn pan fyddwn yn ymweld â'r cyfandir. A dyna yw craidd y broblem. A nawr rydym yn wynebu'r anhawster o geisio ailddosbarthu cyfran rhy fach o wariant cyhoeddus i ateb gofynion y gwasanaeth llawer gwell sydd ei angen arnom er mwyn mynd i'r afael â thlodi trafnidiaeth, fel y soniodd Llyr Huws Gruffydd a Delyth Jewell, sy'n gwbl gywir yn fy marn i, ac mae'r diwygiadau bysiau'n ymwneud llawn cymaint â chyfiawnder cymdeithasol ag y mae'n ymwneud â chyfiawnder hinsawdd. Ond heb y cyllid, nid ydym yn gallu gwneud yr holl bethau rydym eisiau eu gwneud.
Bydd strwythur newydd y cyd-bwyllgorau corfforedig yn helpu, bydd cydweithio rhanbarthol yn helpu, ond yn y pen draw, mae angen inni gael yr arian yno i ariannu'r gwasanaethau, ac rwy'n credu bod hynny'n rhywbeth y bydd yn rhaid i bawb ohonom ei wynebu gyda'n gilydd. Rydym yn cyflwyno'r newidiadau i'r gwifrau a fydd yn gwella'r gwasanaeth rheilffyrdd, yn gwella'r gwasanaeth bysiau, yn gwella'r gwasanaeth teithio llesol, i gynnig datgymhellion yn ogystal â symud cyllid oddi wrth gynlluniau adeiladu ffyrdd newydd, ac rydym yn gobeithio cyflwyno canlyniadau'r adolygiad ffyrdd yn fuan. Felly, rydym yn gwneud llawer, ond nid ydym yn gwneud cymaint ag y byddem i gyd eisiau inni ei wneud oherwydd yn syml iawn, nid oes gennym arian i'w wneud. Diolch.