Rydyn ni'n falch o allu gweithio ochr yn ochr â'r ymddiriedolaeth unwaith eto, i gefnogi'r gwaith hwn ar lawr gwlad yn ogystal â threfnu'r coffáu cenedlaethol. Fe fydd seremoni genedlaethol Cymru ar gael ar-lein o 11 a.m. ar Ddiwrnod Cofio'r Holocost. Fe fydd hwnnw'n gyfle i glywed tystiolaeth ddirdynnol gan oroeswraig yr Holocost, Joan Salter MBE, ac Antoinette Mutabazi, un o oroeswyr yr hil-laddiad yn Rwanda. Rydym ni'n ddiolchgar i Joan ac Antionette, a llawer o oroeswyr hil-laddiadau eraill, sy'n rhoi oriau o'u hamser i rannu eu straeon a sicrhau nad yw dioddefwyr y digwyddiadau barbaraidd hyn yn mynd yn angof.

Am 4 p.m. ar 27 Ionawr, bydd pobl ledled y DU yn cymryd rhan mewn moment genedlaethol i gofio'r rhai a laddwyd yn ystod yr Holocost a hil-laddiadau eraill. Rwy'n gobeithio y byddwch chi i gyd yn gallu ymuno â'r foment 'goleuo'r tywyllwch' drwy gynnau cannwyll a'i gosod hi yn y ffenestr. Mae'r ymddiriedolaeth yn gofyn i ni ymuno hefyd gyda'r sgwrs genedlaethol a rhannu llun o'n canhwyllau ar y cyfryngau cymdeithasol.

Bydd adeiladau a thirnodau hefyd ledled y DU yn cael eu goleuo yn borffor yn ystod y foment genedlaethol hon o goffadwriaeth ac undod. Bydd llawer o leoedd ledled Cymru yn cymryd rhan, gan gynnwys swyddfeydd Llywodraeth Cymru, Amgueddfa Genedlaethol y Glannau yn Abertawe, Llyfrgell Genedlaethol Cymru yn Aberystwyth, a Chastell Cyfarthfa ym Merthyr.

Mae'r ymddiriedolaeth wedi gweithio gyda'r Ysgol Arlunio Frenhinol hefyd i drefnu'r gystadleuaeth (Extra)Ordinary Portraits, a oedd yn agored i unrhyw un yn y DU dan 25 oed. Gofynnwyd i'r cyfranogwyr lunio portread o unigolyn yr effeithiwyd arno gan yr Holocost, hil-laddiad, neu erledigaeth ar sail ei hunaniaeth. Dewisodd panel beirniadu arbenigol 30 o bortreadau i'w harddangos ar Ddiwrnod Cofio'r Holocost, a phump o'r ymgeiswyr buddugol yn dod o Gymru, sydd ar gael i'w gweld ar wefan Diwrnod Cofio'r Holocost erbyn hyn.

Mae Llywodraeth Cymru hefyd yn parhau i ariannu Ymddiriedolaeth Addysgol yr Holocost i ddarparu'r rhaglen Gwersi o Auschwitz yng Nghymru. Ers 2008, mae'r rhaglen wedi estyn cyfle i fyfyrwyr ledled Cymru ymweld ag Auschwitz-Birkenau a chlywed gan oroeswyr yr Holocost. Ar ôl dwy flynedd o'i chyflwyno ar ffurf rithwir, rwy'n falch y bydd y myfyrwyr yn cymryd rhan wyneb yn wyneb eleni unwaith eto. Mae'r holl gyfranogwyr yn dod yn llysgenhadon ifanc ac fe ofynnir iddyn nhw barhau i rannu eu gwybodaeth ac annog eraill i gofio am yr Holocost. Bydd un llysgennad ifanc yn siarad yn seremoni genedlaethol Cymru ddydd Gwener.

Rydym ni'n croesawu adroddiad diweddar yr Arglwydd Mann ar fynd i'r afael â gwrthsemitiaeth yn y DU. Cyfrannodd Llywodraeth Cymru at ddatblygu'r adolygiad, ac edrychwn ymlaen at barhau i weithio gydag ef ar y mater pwysig hwn. Fel roedd Arglwydd Mann yn tynnu sylw ato yn ei adroddiad ef, mae mynd i'r afael â gwrthsemitiaeth yn mynd y tu hwnt i addysg am yr Holocost.

Mae hi'n bwysig bod ein system addysg yn arfogi ein pobl ifanc i ddeall a pharchu hanes, diwylliannau a thraddodiadau pobl eraill ynghyd â'u rhai eu hunain. Mae ein cwricwlwm newydd yn adlewyrchu gwir amrywiaeth ein poblogaeth a bod dysgwyr yn deall sut mae amrywiaeth wedi ffurfio Cymru fodern, drwy wneud dysgu am hanes, cyfraniadau a phrofiadau pobl dduon, Asiaidd a lleiafrifoedd ethnig yn orfodol. Mae honno'n rhan allweddol o'n 'Cynllun Gweithredu Cymru Gwrth-hiliol', sy'n ein hysgogi ni tuag at newid sy'n ystyrlon.

Mae'r Holocost yn ddarn hynod boenus a gofidus o hanes, ond mae'n ddarn o hanes na ddylem ni na chenedlaethau'r dyfodol anghofio amdano. Fe ddigwyddodd oherwydd naratifau rhwygol a chamddefnydd o awdurdod. Ni ddylem fyth â phallu yn ein hamddiffyniad rhag naratifau gwenwynig o'r fath sy'n parhau i fod yn bresennol heddiw.

Mae eleni yn nodi saith deg a phump o flynyddoedd ers Datganiad Cyffredinol o Hawliau Dynol y Cenhedloedd Unedig. Mae honno'n garreg filltir hanesyddol a phwysig i'r ddynoliaeth, a ddatblygwyd mewn ymateb i erchyllterau ac annynoldeb yr ail ryfel byd. Mae'r datganiad cyffredinol yn dweud:

'Caiff pob bod dynol ei eni â rhyddid a chydraddoldeb o ran urddas a hawliau.'

A bod yr hawliau hyn yn

'sylfaen i ryddid, cyfiawnder a heddwch yn y byd'.

Mae hi'n werth cofio ffynhonnell yr ymagwedd hon mewn cyfnod o gynnydd yn y rhethreg yn fyd-eang yn erbyn hawliau dynol.

Felly, rwyf i am gloi'r datganiad hwn trwy ddiolch i Ymddiriedolaeth Diwrnod Cofio'r Holocost ac Ymddiriedolaeth Addysgol yr Holocost am eu gwaith pwysig. Rwy'n parhau i fod yn ddiolchgar iddyn nhw am ddodi gwersi hanes ger ein bron ac am ddal ati i wrthsefyll casineb a rhagfarn. Diolch yn fawr.