Part of the debate – Senedd Cymru am 3:21 pm ar 24 Ionawr 2023.
Diolch yn fawr, Sioned Williams. A gaf i ddiolch unwaith eto am eich datganiad grymus yn ogystal â'ch cwestiynau a'ch cefnogaeth chi i'r datganiad hwn heddiw? Fel rydych chi'n dweud, ni ddigwyddodd yr Holocost dros nos; fe ddechreuodd gydag erydiad graddol o hawliau dynol a rhethreg rwygol yn erbyn pobl a oedd yn wahanol, a oedd yn cael eu hystyried yn wahanol i bobl eraill. Unwaith eto, mae hyn yn ymwneud â'r ymrwymiad yr ydym ni'n ei roi yn Llywodraeth Cymru—ac fe ddylai gael ei hybu a'i ddatgan ar draws y Siambr hon—ein bod ni'n dymuno diddymu gwaradwydd a chasineb a sicrhau bod pobl yn teimlo yn ddiogel. Rwy'n credu bod yr hyn sy'n digwydd dros yr wythnosau a'r misoedd nesaf hyn o ran gwaith Ymddiriedolaeth Addysgol yr Holocost yn hanfodol o ran sicrhau bod hynny'n sail nid yn unig i ni yn Llywodraeth Cymru ond drwy ein gwasanaethau cyhoeddus ni i gyd, yn wir ar bob sector ac agwedd o'n bywyd. Felly, rwy'n falch iawn bod yr awdurdodau a sefydliadau lleol hyn i gyd yn cyflwyno amrywiaeth o ddigwyddiadau a chyfathrebu ar gyfer Diwrnod Cofio'r Holocost, ac yn ymuno yn y foment genedlaethol 'goleuo'r tywyllwch'.
Yn gryno iawn, fe hoffwn i ddweud pa mor bwysig yw hi ein bod ni wedi ariannu Ymddiriedolaeth Addysgol yr Holocost ers 2008 i gynnal rhaglen Gwersi o Auschwitz yng Nghymru, fel gŵyr llawer ohonoch chi, gan eich bod chi wedi cwrdd â disgyblion sydd wedi bod â rhan wirioneddol yn hynny. Eleni nawr maen nhw'n gallu bod â rhan bersonol ynddi mewn gwirionedd. Yn 2023, bydd prosiect Gwersi o Auschwitz yn cael ei gynnal ym mis Chwefror a mis Mawrth gyda 110 o ddisgyblion o 55 o ysgolion yng Nghymru wedi ymrwymo eisoes. Bydd hynny'n cynnwys chwe ysgol sydd â rhan yn y rhaglen am y tro cyntaf—y prosiect wyneb yn wyneb cyntaf yng Nghymru ers y pandemig. A hefyd, mae'r prosiect ar-lein yn cynnwys 131 o ddisgyblion o 43 o ysgolion.
O ran y pryder yr ydych cyn ei fynegi am ddatganiadau gan yr Ysgrifennydd Cartref yn ôl ym mis Rhagfyr, fe godais i'r mater hwn y bore yma mewn tasglu lloches a ffoaduriaid yr oeddwn i'n ei gadeirio, ac roedd swyddog o'r Swyddfa Gartref yn bresennol. Fe godais i'r pryderon ar ein rhan ni yn Lywodraeth Cymru, ac mae eich cefnogaeth chi'n werthfawr ynglŷn â'r rhethreg ac am yr effaith a gaiff hynny ar fywydau pobl. Beth mae hyn yn ei olygu i ni fel cenedl noddfa? Mewn gwirionedd mae'n mynd yn gwbl groes i bopeth yr ydym ni'n ei gredu. Mewn gwirionedd, fe ysgrifennais i at y Gweinidog, Robert Jenrick, ynglŷn â hyn hefyd. Felly, diolch i chi am y pwyntiau hyn. Rwy'n credu ei bod hi'n bwysig ein bod ni'n edrych at y gwaith yr ydym ni'n ei wneud gyda'r pwyllgor cynghori ar hawliau dynol, gan edrych tuag at ein galluogi i—. Rydym ni wedi sefydlu'r grŵp cynghori newydd hwn ar hawliau dynol. Rydych chi'n cadeirio grŵp hawliau dynol trawsbleidiol pwysig iawn hefyd er mwyn i ni allu symud tuag at sicrhau ein deddfwriaeth ni o ran Bil hawliau dynol. Yn hyn o beth, mae pryderon enfawr gennym ni ynglŷn â Bil Hawliau Llywodraeth y DU, sy'n ceisio diddymu Deddf Hawliau Dynol 1998. Mae hyn yn gyfan gwbl groes i'r hyn yr ydym ni am fwrw ymlaen ag ef o ran ein hymrwymiad ni yng Nghymru, rwy'n credu, yn Llywodraeth Cymru, ac rwy'n diolch am eich cefnogaeth chi gyda'r mater hwn.